
Boşandıktan sonra mal paylaşımı hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.
Boşandıktan Sonra Mal Paylaşımı Nedir?
Boşandıktan sonra mal paylaşımı, eşler arasındaki evlilik birliğinin boşanma ile sona ermesinin ardından eşler tarafından edinilen malların paylaşımının tarafların tabi olduğu mal rejimine göre yapılmasıdır.
Boşanma kararının kesinleşmesi ile birlikte eşler arasındaki mal rejimi sona erer. Bu durumda evlilik birliği süresince edinilmiş olan malların tasfiyesi talep edilebilir. Bu tasfiye sırasında her eş, diğer eşte bulunan malları üzerindeki alacağını talep etme hakkına sahip olur. Bu sayede boşandıktan sonra mal paylaşımı yapılır.
Evlilik birliği içerisinde edinilmiş olan mallar kural olarak hangi eş adına kayıtlı ise tasfiye sırasında da o eş üzerinde kayıtlı olarak kalmaya devam eder. Diğer eş ise bu malvarlığı üzerinde bulunan hakkı bakımından alacak talebinde bulunabilecektir. Ancak eşlerin paylı mülkiyetinde bulunan bir mal varsa, eşlerden her biri kanunda öngörülen diğer olanaklardan yararlanabileceği gibi, daha üstün bir yararı olduğunu ispat etmek ve diğer eşin payını ödemek suretiyle o mal bölünmeksizin kendisine devredilmesini de isteyebilecektir.
Boşandıktan Sonra Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Eşler arasındaki evlilik birliğinin boşanma ile sona ermesinin ardından tarafların evlilik birliği içerisinde edinmiş oldukları malların paylaşımı, seçtikleri mal rejimine göre yapılır.
Mal rejimi, eşlerin evlilik birliği içerisinde edinmiş oldukları mal varlıklarını yönetme, yararlanma ve tasarruf hakkı ile evlilik birliğinin boşanma gibi sebepler ile sona ermesi halinde malların tasfiyesinin nasıl yapılacağını düzenleyen kuralları ifade etmektedir. Mal rejimi, evlilik birliğinin kurulması ile başlar ve evlilik birliğinin boşanma ile sona ermesi halinde boşanma davasının açıldığı tarih itibariyle sona ermiş olarak kabul edilmektedir.
Eşlerin tercih edebileceği 4 farklı mal rejimi mevcuttur. Bunlar:
- Edinilmiş mallara katılma rejimi,
- Mal ayrılığı,
- Paylaşmalı mal ayrılığı,
- Mal ortaklığı rejimidir.
Eşlerin, mal rejimlerinden herhangi birine tabi olmaları zorunludur. Bu sebeple eşler, herhangi bir mal rejimi seçmediklerinde yasal mal rejimine tabi olurlar. Günümüzde yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir.
Eşler evlilik sözleşmesi ile tabi olacakları mal rejimlerini de belirleyebilirler. Evlilik sözleşmesinin evlilik birliğinin kurulması sırasında veya evlilik birliği kurulduktan sonra yapılabilmesi mümkündür. Mal rejimi sözleşmesi evlilik birliği kurulmadan önce veya sonra yapılmak isteniyorsa noterde düzenleme veya onaylama şeklinde bir sözleşme hazırlanarak yapılması gerekir. Ancak tarafların evlenme başvurusu sırasında hazırlayacakları yazılı beyan ile mal rejimi seçimi yapması da mümkündür. Bu durumda mal rejimi sözleşmesinin noter huzurunda düzenleme veya onaylama şeklinde yapılmasına ilişkin şekil şartı aranmayacaktır.
Evlilik birliği öncesinde veya evlilik birliği sırasında herhangi bir mal rejimi sözleşmesi yapılmamış olması durumunda yasal mal rejimi olarak kabul edilen edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır. Edinilmiş mallara katılma rejimi Türk Hukukunda 01.01.2002 tarihinden itibaren yasal mal rejimi olarak uygulanmaktadır. Edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanması durumunda eşlerden her biri, diğer eşin evlilik birliği içerisinde karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleri üzerinde katılma alacağı hakkı sahibi olur. Ancak eşlerin zina nedeniyle ya da hayata kast nedeniyle boşanmaları halinde katılma alacağının kaldırılması veya azaltılması mümkündür.
Edinilmiş mallar özellikle şunlardır:
- Bir eşin çalışmasının karşılığı olarak elde ettiği edimler,
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- Kişisel malların gelirleri,
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler
Edinilmiş mal sayılmayan kişisel mallar ise şunlardır:
- Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
- Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
- Manevî tazminat alacakları,
- Kişisel mallar yerine geçen değerler.
Eşlerin edinilmiş mallardaki katılma alacağı hakkı, edinilmiş mallara katılma rejiminin sona ermesi ile başlayacaktır. Katılma alacağı kural olarak dava konusu malvarlığı değerlerinin karar tarihi itibariyle belirlenen değerinin yarısıdır. Ancak mal paylaşımına dair hesaplamalarda, değer artış payı alacağı veya katkı payı alacağı olduğunda oranlamalar değişiklik gösterecektir.
Katılma alacağının ayni ya da nakdi olarak ödenmesi mümkündür. Ancak evlilik birliği içerisinde edinilmiş olan mallar hangi eş adına kayıtlı ise tasfiye sırasında da o eş üzerinde kayıtlı olarak kalmaya devam eder. Diğer eş, söz konusu malvarlığı üzerinde kural olarak sadece nakdi olarak alacak talebinde bulunabilir. İstisnai durumlarda ise mülkiyet talebinde bulunulması mümkündür.
Boşandıktan Sonra Mal Paylaşımı Davası Açma Süresi
Tarafların, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresi içerisinde mal paylaşımı davası açması gerekmektedir. Bu kapsamda boşandıktan sonra mal paylaşımı davası açma süresi 10 yıldır. 10 yıllık süre içerisinde dava açılmamış olması durumunda alacak hakkı zamanaşımına uğrayacaktır.
Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Mal Paylaşımı Davası
Anlaşmalı boşanmada mal paylaşımı, tarafların anlaşmasına göre belirlenir. Bu sebeple tarafların anlaşmalı boşanma sürecinde hak kaybı yaşamaması için anlaşmalı boşanma avukatından destek almaları oldukça önemlidir.
Anlaşmalı boşanma ile tarafların, aralarındaki tüm uyuşmazlıkları çözdükleri kabul edilir. Bu sebeple anlaşmalı boşandıktan sonra mal paylaşımı davası kural olarak açılamaz. Ancak taraflar, hazırladıkları protokolde anlaşmalı boşandıktan sonra mal paylaşımı davası açma haklarını saklı tutabilirler. Bu durumda anlaşmalı boşandıktan sonra mal paylaşım davası açılması mümkündür. Aynı durum ziynet alacağı davası için de geçerlidir.
Avukat Yaşar Öksüz’ün Milliyet’te yayınlanan yazılarını buradan okuyabilirsiniz.
Boşandıktan Sonra Eşya Paylaşımı
Taraflar arasındaki evlilik birliğinin boşanma ile sona ermesinin ardından gündeme gelecek bir diğer husus ise eşyaların paylaşımıdır. Bu paylaşımda eşyaların evlilik birliği öncesinde mi ya da sonrasında mı alınmış olduğu ve eşlerden birinin kişisel kullanımına uygun olma niteliği taşıyıp taşımadığı önem arz eder. Eşlerden yalnız birinin kişisel kullanımına uygun olan eşyaların paylaşımına tabi tutulması mümkün değildir. Bu eşyalar getirisi bulunmayan ve eşlerden birinin yalnızca kendisi kullanmak için almış olduğu eşyalardır.
Örneğin eşlerden birinin cep telefonu, diş fırçası veya çok değerli olmayan kıyafetleri ortak kullanıma sunulmamış olduğu sürece eşlerden birinin kişisel malı olarak kabul edilecek ve paylaşıma tabi olmayacaktır. Ancak eşlerden birisine yatırım amacı ile alınıp yalnızca onun kullanımına tahsis edilen kolye, yüzük ya da mücevher gibi eşyalar alınmış olması durumunda bu eşyalar kişisel mal niteliği taşımayacak ve paylaşıma tabi tutulacaktır.
Eşlerden birinin kullanımına özgü olmayan ev eşyası ve benzeri eşyaların paylaşıma tabi olup olmadığı ise ödemelerinin ne zaman ve kim tarafından yapılmış olduğuna göre belirlenecektir. Kişisel kullanıma özgü olmayan eşyalar, evlilik birliği kurulmadan önce alınmış ve ödemeleri de tek bir eş tarafından evlilik öncesinde gerçekleştirilmiş ise eşyalar ödemeyi yapmış olan eşe ait olacak ve paylaşıma tabi tutulmayacaktır. Ödemelerin tamamının evlilik birliği öncesinde gerçekleştirilmiş olması bu bakımdan belirleyicidir.
Evlilik birliği kurulduktan sonra edinilmiş veya ödemeleri evlilik birliği içerisinde yapılmış eşyalar ise taraflar arasında edinilmiş mallara katılma rejiminden başkaca bir mal rejimi mevcut değil ise paylaşıma tabi olacaktır.
Boşandıktan Sonra Mal Paylaşımı Davası Açılmazsa
Boşanmada mal paylaşımı davasının, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde açılması gerekir. Boşandıktan sonra mal paylaşımı davası açılmazsa, mal rejimi ile ilgili haklar zamanaşımına uğrar. Bu durumda eşlerin katılma alacağı, katkı payı alacağı ve değer artış payı alacağına kavuşmaları mümkün olmayacaktır.