Çekişmeli Boşanma Davası

Çekişmeli boşanma davası hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.

Çekişmeli Boşanma Davası Nedir?

Çekişmeli boşanma davası, eşlerin boşanma ve boşanmaya bağlı olan velayet, nafaka, boşanmada tazminat, mal paylaşımı gibi konularda anlaşamamaları durumunda açılan dava türüdür. Bu kapsamda çekişmeli boşanma, eşlerin boşanma ve boşanmaya bağlı konularda anlaşamadıkları durumlarda açılır

Çekişmeli boşanmada hakim, eşlerden hangisinin daha kusurlu olduğunu, velayetin hangi eşe verilmesinin daha uygun olacağını, ortak velayet gerekip gerekmediğin, yoksulluk nafakası şartlarının oluşup oluşmadığını ve boşanmada hangi eşin tazminat alması gerektiğini kapsamlı olarak araştırır.

Çekişmeli Boşanma Nedenleri Nelerdir?

Esasen, Medeni Kanunumuzda “çekişmeli boşanma davası” adında bir boşanma dava türü düzenlenmemiştir. Ancak anlaşmalı boşanma davasının olmadığı durumlara, uygulamada genel olarak çekişmeli boşanma davası denilmektedir. Bu kapsamda çekişmeli boşanma nedenleri şunlardır;

• Zina nedeniyle boşanma
• Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma
• Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme nedeniyle boşanma
• Terk nedeniyle boşanma,
• Akıl hastalığı nedeniyle boşanma,
• evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeniyle boşanma ve 
• Ortak hayatın kurulamaması nedeniyle boşanma.

İfade ettiğimiz bu boşanma nedenleri ile açılan boşanma davalarının tamamı çekişmeli boşanma davası olarak kabul edilmektedir.

Çekişmeli Boşanma Davası Aşamaları

Çekişmeli boşanma davaları yazılı yargılama usulüne tabidir. Bu sebeple bu davalar, taraflardan birinin bir dilekçe ile Aile Mahkemesine başvurması ile başlar. Bunun üzerine karşı taraf, iki haftalık süre içinde bir cevap dilekçesi sunarak dava dilekçesindeki iddialara karşı cevaplarını iletebilir. Sonrasında davacı tarafın cevaba cevap dilekçesi sunma hakkı doğar. Bu dilekçe sonrasında davalı taraf da ikinci cevap dilekçesi sunam hakkına sahip olur. Dilekçelerin hazırlandığı ve mahkeme dosyasına sunulduğu bu aşamaya dilekçeler aşaması denilmektedir. Dilekçeler aşamasında tarafların ikişer dilekçe sunma hakları olur.

Dilekçeler aşaması tamamlandıktan sonra hakim, ön inceleme ön inceleme aşamasına geçilir. Çekişmeli boşanma davasında ilk duruşma ön inceleme duruşmasıdır. Bu duruşmada hakim uyuşmazlığı tespit eder, tarafları dinler ve sulhe teşvik eder. Ön inceleme duruşmasında hakim, taraflardan biri veya ortak çocuk lehine tedbir nafakasına hükmedebilir. Yine ön inceleme duruşmasında geçici velayet konusunda ara karar kurabilir. Bunlara hükmedilecek aşama da ön inceleme duruşması aşamasıdır. Bununla birlikte hakim bu aşamada tahkikat aşamasında değerlendirilmek üzere tarafların delillerinin toplanmasına ve tanıklarının dinlenmesine ilişkin ara kararlar kuracaktır.

Ön inceleme duruşmasından sonra tahkikat aşamasına geçilir. Tahkikat aşamasında hakim, dava konusu olaya ilişkin delilleri toplar. Tarafların tanıklarını dinlenir. İhtiyaç varsa bilirkişi incelemesi de bu aşamada yapılır.

Tahkikat aşamasından sonra boşanma davasının son aşaması olan sözlü yargılama duruşmasına geçilir. Bu aşamaya gelindiğinde tarafların getirdiği bütün tanıklar dinlenmiş ve deliller toplanmıştır. Sözlü yargılama aşamasında bir duruşma yapılır ve taraflara son diyecekleri sorulur. Taraflar son duruşmaya katılmazsa yokluklarında karar verilir. Bu husus hakim tarafından duruşma günü bildirilirken ihtar edilir. Karar, sözlü yargılama aşamasının sonunda verilir.

Çekişmeli Boşanmada İlk Duruşma

Çekişmeli boşanma davasının ikinci aşaması ön inceleme aşamasıdır. Bu aşamada ilk duruşma yapılır. Dilekçelerin verilmesinden sonra hakim bir duruşma tarihi belirler ve bunu taraflara tebliğ eder.

Çekişmeli boşanma davasında davacı dava ve cevaba cevap, davalı ise cevap ve ikinci cevap dilekçeleri olmak üzere ikişer dilekçe yazabilir. İlk duruşmada hakim bu dilekçeleri inceler, tarafların uzlaştıkları ve uzlaşamadıkları konuları tespit eder ve tutanağa geçirir, taraflara sulh olma ihtimalinin bulunup bulunmadığını sorar. Taraflar bu konuda beyanlarını iletirler. Sulh olmayacakları yönünde beyanlarını iletirlerse hakim bunu da tutanağa geçirip yargılamaya devam eder.

Taraflar nafaka, tazminat taleplerini bu duruşmada ileri sürer. Hakim de bu konuda gerekli gördüğü tedbir nafakası, geçici velayet, müşterek konutun kadına tahsis edilmesi ve diğer önlemleri bu duruşmada alır.

Çekişmeli Boşanma Davasında Davalı Mahkemeye Gelmezse

Çekişmeli boşanma davasında davalı, aleyhine boşanma davası açılmış taraftır. Davalı için cevap dilekçesi yazma zorunluluğu olmadığı gibi duruşmalara gelip davayı takip etme gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır. Davalı mahkemeye gelmeyip duruşmaya katılmasa da boşanma davası yargılama süreci başlayacak ve devam edecektir. Ancak kendini savunmak veya bir boşanma avukatı aracılığıyla temsil edilerek kendi beyanlarını ileri sürmek isteyen davalı duruşmaya katılıp bu faaliyetlerini gerçekleştirmelidir.

Çekişmeli Boşanma Davasında İstinaf Mahkemesi

Çekişmeli boşanma davasının dilekçeler, ön inceleme, tahkikat, sözlü yargılama aşamaları bittikten sonra hakim, 1 ay içinde gerekçeli kararını açıklar. Taraflardan birinin talepte bulunması durumunda gerekçeli karar tebliğe çıkar. Gerekçeli kararı tebliğ alan tarafın, tebliğ tarafından itibaren iki haftalık süre içinde istinafa başvurma hakkı bulunmaktadır. Bu süre içerisinde karar itiraz etmezse boşanma kararı kesinleşir.

İlk derece mahkemeleri tarafından verilen kararlara karşı itirazlar, Bölge Adliye Mahkemeleri tarafından denetlenir. Buna istinaf kanun yolu denilmektedir. Bölge Adliye Mahkemelerine de istinaf mahkemesi denilebilmektedir.

İstinaf Mahkemesi, boşanma davasında verilen kararı hem usul hem de esas yönünden inceler. Tarafların itiraz ettikleri hususları değerlendirir ve kararını verir.

Boşanma davalarında istinaf sınırı aranmaz ancak boşanma dışında nafaka ve tazminat gibi konularda istinafa başvurulduğunda her yıl belirlenen bir istinaf sınırı bulunmaktadır.

İstinaf incelemesi, çoğunlukla dosya üzerinden yapılan inceleme neticesinde duruşmasız olarak verilmektedir. Ancak mahkemenin gerekli gördüğü veya tarafların özellikle duruşma açılmasını istediği durumlarda duruşma açılması da mümkündür.

Çekişmeli Boşanma Davasında Temyiz Süresi

İstinaf mahkemesi değerlendirmesi sonucunda verilen karara karşı tarafların bir de temyiz başvurusunda bulunma hakkı bulunmaktadır. Taraflar, istinaf mahkemesi kararını tebliğ aldıkları tarihten itibaren iki hafta içinde temyiz yoluna başvurulabilir. Temyiz incelemesini yapacak makam Yargıtay’dır. Yargıtay, genel olarak “bozma” veya “onama” yönünde karar verir. Yargıtay incelemesinde kararın onanmasına karar verildiğinde karar kesinleşir. Kararda bozulan kısımlar söz konusu olduğunda ise bozulan kısımların yeniden incelenmesi için dosya iade edilir.

Çekişmeli Boşanma Davasından Feragat

Çekişmeli boşanma davasında taraflar, açtıkları davadan her aşamada feragat etme hakkına sahiptir. Feragat, davanın tüm sonuçları ile birlikte ortadan kalkmasını sağlayan tek taraflı bir usul işlemidir. Çekişmeli boşanma davasından feragat edilmesi durumunda dava sona erer. Bu durumda karşı tarafın kabulüne de bağlı değildir. Davadan feragat eden taraf, aynı olaylara dayanarak yeniden dava açamaz.

Çekişmeli Boşanmada Kusur

Çekişmeli boşanmada kusur, hangi eşin boşanmaya neden olan olaya neden olduğunu ve bu nedenlerin hangi ağırlıkta olduğudur. Boşanma davasında hakim, tarafların getirdiği delilleri değerlendirerek kusur değerlendirmesi yapar. Çekişmeli boşanma davalarında eşler; tam kusurlu, ağır kusurlu, diğer eşle denk kusurlu veya kusursuz olabilir. 

Çekişmeli boşanma davası, kusursuz veya daha az kusurlu olan eş tarafından da açılabilir. Ancak boşanmada kusur, özellikle yoksulluk nafakası ve boşanmada tazminata hükmedilirken değerlendirilen önemli bir husustur. Nitekim boşanmaya neden olan olaylarda ağır kusurlu olan eş, yoksulluk nafakası ve boşanmada tazminat taleplerinde bulunamaz. 

Kusurun, boşanmada mal paylaşımına da etkisi bulunmaktadır. Nitekim zina nedeniyle boşanma veya hayata kast nedeniyle boşanma kararı verildiği durumlarda katılma alacağının kaldırılmasını talep etmek mümkündür.

Ayrıca daha ağır kusurlu eş dava açtığında, daha az kusurlu olan eşin itiraz hakkı bulunur. bu durumun sonucu olarak boşanmada tam kusurlu taraf, kendi kusuruna dayanarak boşanma isteminde bulunamaz. Örneğin eşini aldatan kişi, kendi kusurundan ötürü boşanma isteyemez. Boşanma talep ettiğinde ise davalı eş, boşanmaya itiraz edebilir. Ancak bu itiraz hakkın kötüye kullanılması teşkil ediyorsa veya evlilik birliğini devam ettirmenin davalıya veya ortak çocuklara bir yararının bulunmadığı tespit edildiyse bu itiraz reddedilir ve boşanmaya karar verilir.

Çekişmeli Boşanma Ne kadar Sürer

Çekişmeli boşanma belli aşamalar tamamlanarak karara bağlanır. Dilekçeler, ön inceleme, tahkikat, sözlü yargılama aşamaları her somut olayda farklı zamanlarda tamamlanabilir. Özellikle tahkikat aşamasında deliller toplanacağından, değerlendirileceğinden, tanıklar dinleneceğinden, gerekli görüldüğünde bilirkişi incelemesine başvurulacağından bu aşamanın kaç duruşmada sonlanacağı da tam olarak kestirilememektedir. Bu yüzden çekişmeli boşanma davaları, anlaşmalı boşanma gibi tek duruşmada bitmesi mümkün değildir. Ancak çekişmeli boşanma davaları yerel mahkemede genel olarak 1-2 yıl arasında sürmektedir.

Çekişmeli Boşanma Avukatı

Çekişmeli boşanma davalarında avukat vasıtasıyla temsil edilme zorunluluğu bulunmamaktadır. Taraflar, avukat tutmadan kendileri bu süreci yürütebileceği gibi barodan çekişmeli boşanma avukatı görevlendirilmesini de talep edebilir.

Uygulamada davaların, her iki taraf için de çekişmeli boşanma avukat aracılığıyla takip edilmesinde birçok yarar bulunmaktadır. Çünkü çekişmeli boşanma, anlaşmalı boşanmadan farklı olarak çok daha uzun ve karışıktır. Sürecin hem daha kolay hem de daha hızlı ilerleyebilmesi için boşanma avukatından hukuki destek alınmasında fayda bulunmaktadır.

Avukat Yaşar Öksüz’ün Milliyet’te yayınlanan yazılarını buradan okuyabilirsiniz.

Çekişmeli Boşanma Davası Ücreti

Çekişmeli boşanma davası ücreti, avukat ile müvekkil arasındaki anlaşmaya göre belirlenir. Bu sebeple çekişmeli boşanma davasında ortaya çıkacak emek ve mesaiye göre avukatlık ücreti farklılık gösterebilir. Ancak çekişmeli boşanma davası ücretinin en alt sınırı, Türkiye Barolar Birliği tarafından yayınlanan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinde belirlenir. Avukatlar, bu tarifede belirtilen miktardan az olmamak koşuluyla davanın süresi, işin ağırlığı gibi kriterleri değerlendirerek bir vekalet ücreti belirler. 2023 yılı için bu ücret asgari 9200 TL olarak belirlenmiştir.

Çekişmeli boşanma davası masrafı da davadan davaya farklılık gösterebilir. Ancak dava açılışında gereken ücret yaklaşık olarak 2.000-TL’dir. davanın kazanılması durumunda çekişmeli boşanma dava masrafları karşı taraftan alınır.

Çekişmeli Boşanma Davasında Kadının Hakları

Çekişmeli boşanma davasında kadının hakları Medeni Kanunda düzenlenmiştir. Açılacak dava süresince kadının haklarının en başında müşterek konutun kadına tahsisi hakkı gelmektedir. Boşanma davası açıldığında hakim, kadının barınma ihtiyaçlarının karşılanması için aile konutunun kadına tahsisine karar verebilir.

Kadının haklarından bir diğeri de tedbir nafakası isteme hakkıdır. Tedbir nafakası hem ortak çocuk için hem de boşanma sırasında yoksulluğa düşecek tarafın kendisi için talep edebileceği geçici bir tedbirdir. Kadın boşanma davası görülürken yoksulluğa düşecekse veya ortak çocuğun velayeti geçici olarak ona bırakıldıysa geçici tedbir niteliğindeki bu nafakaları talep edebilir.

Kadının bir diğer hakkı ise geçici velayet talebinde bulunma hakkıdır. Geçici velayet dava devam ederken tarafların ayrı yaşamasından dolayı ortak çocuğun velayetinin menfaati gereği bir tarafa bırakılma kararıdır.

Boşanma davasında kadın 6284 sayılı Kanun kapsamında koruma kararı verilmesini de isteyebilir. Boşanma davasında kadının aynı şekilde velayeti talep etmesi, velayet kendisine bırakılmadıysa çocukla kendisi arasında kişisel ilişki düzenlenmesini, kendisine bırakıldıysa da babayla kurulacak kişisel ilişkinin belli şekillerde olmasını talep edebilir.

Şartlarının oluşmuş olması kaydıyla kadın nafaka, maddi ve manevi tazminat, mal paylaşımı, ortak konut üzerine aile konutu şerhi konulması, kişisel eşyalarını isteme gibi haklara da sahiptir. Çekişmeli boşanma davasında kadının hakları temel olarak bunlardır.

Çekişmeli Boşanmada Velayet

Velayet, küçüğün anne ve babasının ortak kullandığı bakım ve gözetim yükümlülüğünü de kapsayan temsil yetkisidir.

Çekişmeli boşanma davası açıldığında tarafların ayrı yaşamalarından dolayı çocuğun geçici olarak bir tarafa bırakılması ihtiyacı doğar. Buna geçici velayet adı verilir. Geçici velayet tedbir kararı olduğu için dava devam ederken her aşamada buna itiraz mümkündür.

Velayet hakkı boşanma kararıyla birlikte ortak velayet kararı verebileceği hallerde hakimin takdir ettiği tarafa ait olur. Hakim özellikle çocuğun üstün menfaatini gözeterek tarafların ekonomik ve sosyal durumlarını araştırdıktan sonra velayeti bir tarafa bırakır. Daha sonra bu tarafın velayetten kaynaklanan sorumluluklarını gereği gibi yerine getirmediği bahsiyle velayetin değiştirilmesi davası açılabilir.

Çekişmeli Boşanmada Nafaka

Çekişmeli boşanma davalarında hükmedilecek üç tür nafaka bulunmaktadır;

• Tedbir nafakası: Bu nafakaya boşanma davası görülürken taraflardan birinin yoksulluğa düşmesini engellemek ve ortak çocuğun ihtiyaçlarına her iki tarafın maddi gücü oranında katılmasını sağlamak amacıyla hükmedilir. Tedbir nafakası boşanma kararı kesinleşinceye kadar ödenir.
• Yoksulluk nafakası: Yoksulluk nafakasını boşanma kararıyla yoksulluğa düşecek ve boşanmada daha az kusurlu taraf talep edebilir. Bu nafaka süresiz istenebilir.
• İştirak nafakası: Çocuk nafakası olarak da bilinen iştirak nafakası ortak çocuğun bakım, eğitim, güvenlik gibi ihtiyaçlarına velayet hakkı sahibi olmayan ebeveynin de katılmasını sağlayan nafakadır. Bu nafaka ise çocuk 18 yaşını doldurana kadar ödenir.

Çekişmeli Boşanmada Tazminat

Çekişmeli boşanma davalarında maddi ve manevi tazminat olmak üzere iki tür tazminat talep edilebilmektedir.

Maddi tazminat talep edecek tarafın boşanmada daha az kusurlu veya kusursuz olması aranır. Bununla birlikte boşanma kararıyla mevcut veya beklenen menfaatleri zedelenmiş olmalıdır. Manevi tazminat ise boşanma sebebiyle kişilik hakları saldırıya uğrayan tarafın talep edilebileceği tazminat türüdür. Bu konuda daha fazla bilgi almak için “boşanmada tazminat” isimli yazımızı okuyabilirsiniz.

Çekişmeli Boşanmada Mal Paylaşımı

Hukuk sistemimizde 01.01.2002 tarihinden itibaren eşler aralarında bir mal rejimi kararlaştırmamışlarsa mal paylaşımı konusunda edinilmiş mallara katılma rejimi kabul edilmiştir. Buna göre eşler evlilik boyunca edinilen malları eşit şekilde paylaşacaklardır. Bunlara kişisel mallar, miras sonucu elde edilen mallar gibi değerler dahil değildir. Tarafların evlilik öncesi edindiği mallar da eşit olarak paylaştırılacak malların dışında tutulacaktır. Bu konuda daha fazla bilgi almak için “boşanmada mal paylaşımı” isimli yazımızı okuyabilirsiniz.

Çekişmeli Boşanmada Ev Eşyaları

Ortak konutta kullanılmak için eşlerin aldığı beyaz eşya, mobilya, elektronik eşya gibi ev eşyaları çekişmeli boşanma sonucunda boşanma kararı verildiğinde edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olup eşler arasında eşit şekilde aynen veya nakden paylaştırılacak mallardandır.

Kişisel mallar ise taraflar arasında eşit paylaşımı öngören edinilmiş mallara katılma rejimine tabi değildir. Evlenme öncesinde alınmış ve ödemesi eşlerden biri tarafından yapılmış ev eşyaları da kişisel mal olarak kabul edilir ve bunlar eşlere eşit olarak paylaştırılmaz.

Anlaşmalı Boşanmadan Farkları

Çekişmeli boşanma esasında evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeniyle açılan boşanma davasıdır. Anlaşmalı boşanmada ise Medeni Kanun eşlerin birlikte boşanma kararına varmaları durumunda evlilik birliğinin temelinden sarsıldığını kabul eder. Nitekim Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesi üçüncü fıkrasına göre eşler, birlikte başvurduğunda veya biri tarafından dava açılıp diğeri bu davayı kabul ettiğinde evlilik birliğinin sarsılmış sayılacağını düzenlemektedir. Anlaşmalı boşanma için birtakım şartlar aranmaktadır. Bunlar:

• Evliliğin bir yıl veya daha fazla sürmüş olmalıdır.
• Tarafların birlikte başvurmaları veya taraflardan birinin açtığı davayı diğerinin kabul etmelidir.
• Tarafların boşanma, velayet, nafaka, tazminat, mal paylaşımı gibi bütün konularda anlaşmaya varmış olmalıdır. Bu konulardan birinde uzlaşma olmazsa veya sonradan anlaşmazlığa düşülmesi halinde anlaşmalı boşanma olarak açılan dava çekişmeli olarak görülmeye devam edilecektir.

Sonuç olarak çekişmeli boşanma taraflardan birinin boşanmayı istemediği veya iki taraf da boşanma konusunda anlaşıp bu davaya bağlı olan hususlarda anlaşamaması durumunda açılan davadır. Buna karşılık anlaşmalı boşanmada taraflar her hususta anlaşmıştır.

Anlaşmalı boşanma davasında boşanmak isteyen taraflar hakim huzurunda bulunup beyanlarını sözlü olarak iletmek zorundadırlar. Çekişmeli boşanmada ise taraflar mahkemeye gelmezse de yokluklarında karar verilecektir.

Anlaşmalı boşanmada taraflar hakim huzurunda birlikte beyanlarını dile getirir, hakim kararını verir ve böylece boşanma süreci tek duruşmada biter. Aksine çekişmeli boşanmada ön inceleme duruşması, tahkikat duruşmaları ve sözlü yargılamanın yapıldığı duruşma gibi çok sayıda duruşma bulunmaktadır. Bunların uygulamada çok uzun sürdüğü görülmektedir. Bu sebeple anlaşmalı boşanmanın daha kısa sürede sonuca ulaşmak isteyen eşler tarafından daha çok tercih edildiği söylenebilir.

Bu davalarda anlaşmalı boşanma avukatından hukuki destek alınması, ilerleyen süreçlerde hak kaybı yaşanmaması için önemlidir.

Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Nedeni İle Boşanma Çekişmeli

Evlilik birliğinin temelinden sarsılması genel boşanma nedenidir. Bu boşanma nedenine uygulamada çoğunlukla “çekişmeli boşanma” denilmektedir. Evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeni uygulamada şiddetli geçimsizlik olarak da bilinmektedir. Bu sebepten boşanma davası açılması için ortak hayatı sürdürmek taraflardan biri için çekilmez hale gelmiş olmalıdır.

Her iki eş de evlilik birliğinin temelden sarsılması nedeniyle boşanma davası açabilir. Ancak taraflardan daha ağır kusurlu olan bu davayı açtıysa daha az kusurlu davalı buna itiraz edebilir. Bu itirazı mahkeme tarafından değerlendirilir. İtiraz hakkın kötüye kullanılması teşkil ediyorsa veya evlilik birliğini sürdürmenin davalı veya ortak çocuklar bakımından bir yararının kalmadığı söylenebiliyorsa mahkeme bu itirazı reddeder ve boşanmaya karar verir.