Evlilikte ortak mallara tedbir hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.
Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Boşanmada mal paylaşımının nasıl yapılacağını belirleyebilmek için öncelikle eşlerin hangi mal rejimine tabi olduklarını belirlemek gerekir. Eşler aralarında başka bir rejim kararlaştırılmadıysa edinilmiş mallara katılma rejimine tabi oldukları kabul edilir. Bu kapsamda tasfiye edinilmiş mallara katılma rejimine göre yapılır.
Edinilmiş mallara katılma rejimine göre mal paylaşımına eşlerin kişisel ve edinilmiş mallarının tespiti ile başlanır. Kişisel mallar paylaşımın dışında tutulur. Daha sonra Medeni Kanunun 229. maddesine göre mal paylaşımına eklenecek değer mevcutsa bu tespit edilip eklenir. Eğer evlilik birliği içinde edinilmiş mallara ilişkin bazı borçlar kişisel mallardan veya kişisel mallara ilişkin bazı borçlar edinilmiş mallardan karşılandıysa talep edilmesi durumunda denkleştirme yapılır. Son olarak her mala ilişkin borç, o malın değerinden çıkarılarak artık değer elde edilir. Bu artık değer edinilmiş mallara katılma rejiminde eşler arasında eşit şekilde paylaştırılarak mal rejiminin tasfiyesi tamamlanır.
Evlilikte Ortak Mallar Nelerdir?
Evlilikte ortak mallar, eşlerin evlilik birliği içinde karşılığını vererek edindiği ve mal rejimi sona erdiğinde aralarında eşit paylaşılacak mallardır. Evlilikte ortak sayılan mallarda diğer eşin yarı oranında katılma alacağı bulunur. Türk Medeni Kanunu’na göre özellikle;
- Eşlerin çalışmalarının karşılığı olan edinimler,
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım, sandık gibi kuruluşların eşlere yaptığı ödemeler,
- Evlilik birliği içinde çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- Eşlerin kişisel mallarından elde ettikleri gelirler edinilmiş maldır.
Evlilikteki ortak mallara tedbir kararı verilmesi mümkündür. Zira bu ortak malların satılması ve devredilmesi telafisi imkansız sonuçların ortaya çıkmasına neden olabilir. Evlilikte ortak mallara tedbir koydurmak isteyen eşin, hangi malların edinilmiş olduğunu belirlemesi gerekir.
Evlilikte Kişisel Mallar Nelerdir?
Kişisel mallar eşlerin kendilerine ait olan, mal paylaşımına dahil edilmeyen, diğer eşin mal paylaşımından kaynaklı hak talep edemediği mallardır. Kişisel malların neler olduğu Medeni kanun 220. Maddesinde düzenlenmiştir. Kanundaki düzenlemeye göre;
- Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya
- Mal rejiminin başında eşlerden birine ait bulunan mallar
- Miras, bağışlama gibi bir karşılıksız kazandırma ile edinilen mallar
- Manevi tazminat alacaklarının kanun gereği kişisel mal olduğu belirtilmiştir.
Kişisel malların tespit edilmesi oldukça önemlidir. Zira kişisel mallar mal rejiminin tasfiyesi dışında tutulur. Bu sebeple Evlilikte ortak mallara tedbir konulur; kişisel mallara ise kural olarak tedbir konulamaz.
Evlilikte Ortak Mallara Tedbir Mümkün Mü?
Evlilik birliği ve buna bağlı olarak mal rejimi sona erdiğinde eşler, mal paylaşımı davası açabilir. Bu sırada bir eş, diğerinden mal kaçırmak amacıyla kötü niyetle bazı devirler yapabilir. Bu durumun önüne geçilmek için ‘ihtiyati tedbir’ hukuki kurumuna başvurulabilir. İhtiyati tedbir, evlilikte ortak mallara tedbir olarak bilinmektedir. Dolayısıyla mal paylaşımı davası açıldığında mahkemeden belirli mallara tedbir konulması talep edilebilir. Evlilikte ortak mallara tedbir konulması sayesinde bu malların satışı devredilmesi gibi tasarrufların önüne geçilmiş olacaktır. Sonuç olarak evlilikte ortak mallara tedbir kararı alınması mümkündür.
Boşanma Davasında Şirket Hissesine Tedbir
Evlilikte ortak mallara tedbir konulmasını talep etmek için boşanma davası ile birlikte mal paylaşımı davasının açılmış olması gerekir. Edinilmiş mallara katılma rejimine göre eşler arasında paylaşılacak değerler eşlerin edinilmiş mallarıdır. Dolayısıyla şirket hissesine tedbir konulması o şirket hissesinin edinilmiş mal olmasına bağlıdır. Şirket hissesi evlilik birliği içinde satın alındıysa ve bunun karşılığının eşin kişisel malından ödendiği kanıtlanamıyorsa şirket hissesi de edinilmiş maldır. Hissenin sahibi eş aleyhine tedbir kararı verilmesi mümkündür.
Boşanma davasında şirket hissesine tedbir konulması durumunda şirket hissesinin ticaret sicil kayıtlarına göre üçüncü kişilere devredilmesi mümkün olamayacaktır. Ancak boşanma davasında şirket hissesine tedbir, şirketin tüm hesaplarına ve malvarlığına tedbir konulması anlamına gelmemektedir.
Boşanmada Eve Tedbir Konulması
Boşanmada eve tedbir konulması da mümkündür. Ancak boşanmada eve tedbir konulması için bu evin, evlilik birliği içerisinde edinilmiş ve edinilmiş mal niteliğinde olması gerekir. Boşanmada eve tedbir konulması için aile konutu olması da gerekmemektedir. İster ortak yaşam içinde sürdürülüyor olsun ister kullanılmayan bir ev olsun, eşlerin evlilik birliği içinde karşılığını bir şekilde vererek edindiği, ortak mal kabul edilen her eve tedbir konulabilir.
Bununla birlikte Medeni Kanun’da aile konutu hakkında ayrı bir düzenlemeye yer verilmiştir. Buna göre eşlerden her biri boşanma davası açmasına gerek olmadan ilgili tapu müdürlüğüne başvurarak aile konutu şerhi koydurabilir. Aile konutu şerhi konulan taşınmaz, mülk sahibi olmayan eşin izni olmadan aile konutunun satılmasını engelleyecektir.
Sonuç olarak aile konutunun satışını engellemek için aile konutuna her zaman aile konutu şerhi konulabilir. Aile konutu olmayan ancak eşlerin ortak malı olan evin boşanmada mal kaçırmak amacıyla satışının engellenmesi ise ancak boşanma davası dışında mal paylaşımı davası açılması gerekir. Mal paylaşımı davasında hakim tedbir taleplerini inceleyip ölçülülük ilkesi doğrultusunda ihtiyati tedbir kararı verecektir.
Boşanmada Arabaya Tedbir
Boşanmada eşlerin karşılığını vererek elde ettikleri her türlü mal edinilmiş mallara katılma rejimine göre eşler arasında kural olarak eşit şekilde paylaşılacaktır. Eşler arasında paylaşıma tabi tutulan her mala da eşlerin mal kaçırma ihtimali bulunan hallerde tedbir koydurulabilir. Bu durum evlilikte ortak mallara tedbir olarak bilinmektedir. Dolayısıyla eşlerin ortak malı sayılabilecek arabaya tedbir konulabilir. Boşanmada arabaya tedbir konulmasını istemeyen araba kendi üzerine kayıtlı eş, arabanın kişisel malı olduğunu ve eşin araba üzerinde bir katılma alacağı bulunmadığını, bu yüzden de boşanmada mal kaçırmanın mümkün olmadığını ispatlamalıdır.
Boşanmada Bankadaki Paraya Tedbir Koydurma
Boşanma durumunda eşlerin bankada bir miktar paraları mevcut olabilir. Bu paralarda eğer diğer eşin bir katılma alacağı varsa boşanmada mal kaçırma amacıyla birtakım işlemler yapılabilir. Bunun önüne geçilmesi için boşanmada bankadaki paraya tedbir koydurmak mümkündür.
Ancak bankadaki para evlilik öncesinden bir birikim veya kişisel bir malın satılması sonucu elde edilmiş bir para olabilir. Bu gibi durumlarda bankadaki para üzerinde diğer eşin katılma alacağı bulunduğu söylenemez. Dolayısıyla bunlar hakkında mal kaçırmak amacıyla bir işlem yapılması da mümkün değildir. Kişisel mal sayılan bankadaki paraya tedbir koydurulamaz.
Sonuç olarak kişisel mal olduğu ispatlanan paraya tedbir konulamaz ama bu paranın kişisel mal olduğu ispatlanamıyorsa ortak mal kabul edilir ve mal kaçırma ihtimaline karşı tedbir konulabilir.
Evlilikte Ortak Mallara Tedbir Nasıl Konur?
Boşanma ve mal paylaşımı durumunda diğer eşin katılma alacağını azaltmak kastıyla mal kaçırma olarak nitelendirilebilecek satış gibi işlemler yapması olasıdır. Bunun engellenmesi için boşanma ve mal paylaşımı davaları ile birlikte tedbir kararı verilmesi mahkemeden talep edilebilir. Tarafların dava dilekçelerinde ihtiyati tedbir taleplerini belirtmesi ve buna sebep olguları açıklaması üzerine mal paylaşımı davasına bakan aile mahkemesi tedbir kararını verecektir.
Boşanma Davasında Mallara Tedbir Konulması
Boşanma davasında hakim; eşlerin hangisinin kusurlu olduğu, ortaya atılan boşanma nedenlerinin olup olmadığı, boşanmaya karar verildiyse iştirak nafakası, yoksulluk nafakası, boşanmada tazminat, velayet gibi konular incelenir. Boşanma davası içinde mal paylaşımı yapılmaz. Mal paylaşımı davaları, boşanma davasından ayrı bir davadır. Dolayısıyla boşanma davasında, evlilikte ortak mallara tedbir kararı verilemez. Evlilikte ortak mallara tedbir konulması için mal paylaşımı davası açılması gerekir.
Mal paylaşımı için eşlerden birinin bu davayı açması gerekir. Tedbir kararı da esasında mal paylaşımı davası sırasında verilebilir. Sonuç olarak eşlerin evlilikte ortak mallara tedbir konulmasını talep etmesi boşanma değil, mal paylaşımı davasında mümkündür.
Mal Paylaşımı Davasında İhtiyati Tedbir
Boşanma davası görülürken veya boşanma kararı kesinleşmesi sonrasında eşlerden biri mal paylaşımı davası açabilir. Mal paylaşımı davası açıldığında eşlerin ortak malları satış gibi bir işlemle elinden çıkarıp bu şekilde diğer eşin katılma alacağını azaltmayı amaçlaması olasıdır. Bunu engellemek için evlilikte ortak mallara tedbir konulması mümkündür. Evlilikte ortak mallara tedbirin dayanağı ise Hukuk Muhakemeleri Kanununda ihtiyati tedbir olarak düzenlenmiştir. Mal paylaşımı davasında eşinin mal kaçırma kastına yönelik işlemler yapacağından şüphelenen eş evlilikte ortak mallara tedbir konulmasını talep ederek devir işlemleri engelleyebilir.
Mal paylaşımı davasında her mala ihtiyati tedbir kararı verilemez. Bir mal hakkında ihtiyati tedbir kararı verilmesi için onun mal paylaşımı davasına konu edilmiş yani eşlerin ortak malı olması gerekmektedir. Kişisel mallar bakımından tedbir kararı verilemez.
Avukat Yaşar Öksüz’ün Milliyet’te yayınlanan yazılarını buradan okuyabilirsiniz.
Aile Konutuna Tedbir
Aile konutu evlilik birliğinin içinde sürdürüldüğü, eşlerin yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği evdir.
Eşlerin evlilik birliğini bir sebepten sonlandırmaları halinde mal paylaşımına gidilecektir. Aile konutu da eşlerin ortak malı olduğundan eşit paylaşılacak mallardandır. Bu da evin eşlerden birinin üzerinde kalması, diğer eşe ise evin değerinin yarısı oranındaki alacak hakkının ödenmesi şeklinde gerçekleştirilebilir. Mal paylaşımı davasında eşlerin birbirinin bu alacak hakkını ortadan kaldırmak veya azaltmak maksadıyla aile konutu niteliğindeki bu evi satmak istemesi mümkündür. Bu ihtimale karşı eşler aile konutuna tedbir koydurabilirler. Hakimin tedbir koyması eşlerin diğerinin rızası olmadan bu evi satışa konu etmesini engeller.
Eşlerin diğer ortak mallarına yalnızca mal paylaşımı davasında tedbir koydurularak bunların satışı engellenebilirken aile konutunda durum daha farklıdır. Eşler boşanma ve mal paylaşımı davası açmadan, evlilik birliğini devam ettirdikleri sırada aile konutu şerhi koydurarak, satışı engelleyebilirler. Aile konutuna şerh konulması Tapu Müdürlüğü’nden istenir.
Mal paylaşımı davasında aile konutuna tedbir konulmasında diğer mallara tedbir konulmasından farklı bir husus bulunmamaktadır ancak kanun koyucu eşlerin boşanma ve mal paylaşımı davası açmadan da şerh koydurarak satışı engellemelerine diğer ortak mallardan farklı olarak aile konutu bakımından izin vermiştir.
Evlilikte Ortak Mallara Tedbirin Sonuçları
Evlilikte ortak mallara tedbir konulmasının sebebi eşlerin birbirinin katılma alacağını azaltmak için mal kaçırma amacıyla bazı malları satışa konu etme ihtimalidir. İhtiyati tedbir kararı diğer eşin rızası olmadan böyle bir satışın yapılmasını engelleyecektir.
Boşanmadan Mallara Tedbir Koydurma
Boşanmadan aile konutunun satışını engellemek isteyen eş bunu Tapu Müdürlüğü’nden aile konutu şerhi konulmasını isteyerek gerçekleştirebilir. Aile konutu şerhi, eşlerin birbirinin rızası olmadan aile konutunu satmalarının önüne geçmektedir.
Ayrılık Davasında Tedbir
Ayrılık davası, eşler arasında boşanma sebeplerinin gerçekleştiği ancak eşlerin boşanmak istemediği veya tekrar bir araya gelme olasılığının bulunduğu hallerde açılan davadır. ayrılık kararı evlilik birliğini sona erdirmez. Evlilik birliğinin sona ermediği hallerde mal paylaşımı da söz konusu olmaz. Dolayısıyla mal paylaşımı davasında istenebilecek tedbir kararının ayrılık davasında talep edilmesi bir sonuç doğurmayacaktır.
Boşanmadan Mallara Tedbir Koydurma Yöntemleri
Aile konutuna ise boşanmaya gerek olmadan her zaman şerh koydurulabilir. Bu şerh tedbir kararıyla aynı sonucu doğurur ve eşlerin birbirlerinin rızası olmadan aile konunun satılmasının önüne geçer.
