İşe İade Davası

İşe iade davası hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.

İşe İade Davası Nedir?

İşe iade davası, iş sözleşmesi geçerli bir nedene dayanılmadan işveren tarafından feshedilen işçinin işe iade talebiyle açabildiği iş davasıdır. Bu dava iş mahkemelerinin görev alanına girmektedir. Yetkili mahkeme ise işyerinin bulunduğu yer mahkemesidir. 

İş Kanunu’na göre işveren, altı aylık kıdemi bulunan işçinin iş sözleşmesini ancak geçerli bir sebeple sona erdirebilir. Bu sebep işçinin yetersizliğinden, davranışlarından veya işin gereklerinden kaynaklanıyor olabilir. İşveren böyle bir geçerli sebebe dayanmadan işçinin iş sözleşmesini feshederse işçi bakımından başvurulabilecek yol işe iade davasıdır.

İşe İade Davası Şartları

İşçinin işe iade konusunda dava açılabilmesi için bazı şartların bulunması zorunludur. 

Öncelikle işveren iş sözleşmesini işçinin yetersizliğinden, davranışlarından; işin veya işyerinin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmadan feshetmiş olmalıdır.

İş Mahkemelerinde işe iade davalarının bir diğer şartı arabuluculuğa başvurulmuş ve bunun sonucunda tarafların anlaşamamış olması, bu yolun tüketilmiş olmasıdır. Arabuluculuk iş mahkemesinin görev alanına giren davalara bir dava şartı olarak getirilmiştir. Arabulucuya başvurulmadan doğrudan dava açılması durumunda açılan dava, dava şartı yokluğundan usulden reddedilecektir.

Bununla birlikte iş sözleşmesi geçerli bir nedene dayandırılmadan feshedilen her işçinin işe iade davaları açma hakkı bulunmamaktadır. Ancak iş güvencesi kapsamındaki bir işçi işe iade davası açabilir. Dolayısıyla işe iade davaları şartlarından üçüncüsü işçinin iş güvencesi kapsamında olmasıdır.

İş Güvencesi Şartları

İş güvencesi, iş sözleşmesi geçerli sebep gösterilmeden feshedilen işçiyi koruyan güvencedir. İşe iade davaları açabilecek işçiler, iş güvencesi kapsamındaki işçilerdir. İş güvencesi şartları ise İş Kanunu’nun 18. maddesinde sayılmıştır. Buna göre bir işçinin iş güvencesi kapsamında bulunması için;

• İşyerinde 30 veya daha fazla işçi çalıştırılıyor olmalı,
• İşçinin en az altı ay kıdemi bulunmalı,
• İş sözleşmesi belirsiz süreli olmalı,
• İşçi aynı zamanda işveren vekili olmamalıdır.

İşe İade Davası Süresi

İş sözleşmesinin geçerli bir nedene dayanılmadan işveren tarafından feshedildiğini ileri süren işçi fesih bildiriminin kendisine tebliğinden itibaren bir ay içinde arabulucuya başvurmalıdır. Taraflar anlaşamazlarsa işçi, arabuluculuk son tutanağının düzenlenmesinden itibaren iki haftalık süre içinde işyerinin bağlı bulunduğu yer iş mahkemesinde dava açabilir. Bu davanın günümüzde iş mahkemelerinin yoğunluğu göz önüne alınarak yaklaşık olarak bir yıl sürmektedir.

İş mahkemesinin vereceği karara itiraz da mümkündür. İtiraz halinde ise dosya istinafa taşınacak ve istinaf mahkemesi davayı görecektir. Bölge adliye mahkemesi ise çoğunlukla 6-12 ay arasında kararını verir.

Sonuç olarak ilk derece mahkemesinin kararına itiraz edilmesi durumunda yaklaşık iki yıl içinde bu davanın sonuçlandığı görülmektedir.

İşe İade Davası Açma Süresi

İşe iade davaları açmanın ön koşulu arabulucuya başvurulmuş olmasıdır. Buna göre işçi, iş sözleşmesinin fesih bildirimini tebliğ aldıktan sonraki bir ay içerisinde arabulucuya başvurmalıdır. Arabuluculuktan sonuç alınmadığında diğer bir deyişle anlaşma sağlanamadığında tarafların anlaşamadığı doğrultusunda arabuluculuk son tutanağı düzenlenir. İşçinin, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açması gerekmektedir. 

Tazminat Aldıktan Sonra İşe İade Davası

İşçinin belirli durumlarda İş Kanunundan kaynaklı alabileceği bazı tazminatlar bulunur. Bunlara işçilik alacakları da denir. İşçinin bu tazminatlara hak kazanması ve kendisine ödenmiş olması işe iade konusunda dava açılmasına engel değildir. Ancak işçi tazminat aldıktan sonra işe iade davasını kazanır ve işe başlatılmazsa ona yapılacak ödemeden daha önce aldığı tazminatlar çıkarılır.

6 Ay Dolmadan İşe İade Davası

6 aylık kıdem iş güvencesi şartlarından biridir. Bir işyerinde 6 ay çalışmayı doldurmayan işçinin iş güvencesi kapsamında olduğu söylenemez. Bu sebeple işçinin işe iade davası açması mümkün değildir. Bu durumda açılan dava sonucunda işe iadeye karar verilemez. Davanın reddedilmesi gerekir.

İşe İade Davası Arabuluculuk

İş uyuşmazlıklarında arabuluculuk dava şartı olduğundan işe iade davaları için de arabulucuya başvurmuş ve bir sonuç alamamış olmak, yani tarafların arabuluculuk görüşmeleri sonunda anlaşamamış olmaları şarttır. Bununla birlikte İş Kanunu’nda işe iade davalarında arabuluculuk bakımından özel düzenlemelere yer verilmiştir.

İş sözleşmesinin feshinin geçersizliğini öne süren ve işe iade davası açmak isteyen işçi öncelikle arabulucuya başvurmak zorundadır. İşçinin arabulucuya başvurması bir hak düşürücü süreye bağlanmıştır. Bu süre iş sözleşmesinin fesih bildiriminin kendisine tebliğinden itibaren 1 aydır. 

İşçinin arabulucuya başvurmadan işe iade konusunda dava açılması durumunda dava usulden reddedilecektir. Bununla birlikte kesinleşmiş ret kararının tebliğinden itibaren iki haftalık süre içinde arabulucuya başvurma hakkı işçiye tanınmıştır.

İşe İade Arabuluculuk Süresi

İşe iade davasında arabuluculuğa başvurmak için işçinin uyması gereken bir aylık süre vardır. İş sözleşmesi geçerli neden olmaksızın feshedilen işçi bu fesih bildirimini aldığı tarihten itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurabilir. 

Arabuluculuktan Sonra İşe İade Davası Açma Süresi

Zorunlu dava şartı olan arabuluculuk görüşmeleri gerçekleştirildikten sonra iki sonuç gündeme gelebilir. Bunlardan biri tarafların anlaşmasıdır. Bu durumda işe iade davası açılamayacaktır. 

Arabuluculuk görüşmeleri sonucunda gündeme gelebilecek diğer durum taraflar arasında anlaşma sağlanamamasıdır. Taraflar arabuluculuk sonunda anlaşamazlarsa işçi işe iade davası açabilir. İşçinin işe iade davası açma süresi ise arabuluculuk son tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren iki haftadır.

İşe İade Davası Sonucu

İşçi tarafından açılan işe iade davasının mahkemece kabulü ve işe iadeye karar verilmesiyle işçi on işgünü içinde işverene başvurmak, işveren de işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır. Başlatmadığı takdirde işçiye belirli bir tazminat ödemesi gerekir. Bu tazminatın miktarı işçinin en az dört aylık ve en fazla sekiz aylık ücreti tutarındadır. İşçinin davasının kabulü ile işverenin ödemesine hükmedilen tazminata işe iade tazminatı adı verilir. İşveren bunun yanında işçinin iş sözleşmesinin feshi sebebiyle açılan davada kararın kesinleşmesine kadar geçen sürede çalışamamasından dolayı uğradığı zararı da karşılamalıdır. Bu kapsamda işveren işçiye boşta geçen süre ücretini de ödeyecektir. Tazminatların miktarını işe iade kararı veren mahkeme belirleyecektir.

İşverenin boşta geçen süre ücretini ödeme zorunluluğu, süresinde işe başlatmamasının bir sonucu değildir. İşçinin, işe iadesine karar verilmesi, boşta geçen süre ücretine hak kazanması için yeterlidir. Bu kapsamda işveren işçiyi işe başlatsa bile boşta geçen süre ücretini ödeyecektir. 

Bunun yanında işçinin mahkeme kararını tebliğ aldığı andan itibaren on işgünü içinde işverene başvurmamasının sonucu iş sözleşmesinin geçerli nedenle feshedilmiş sayılmasıdır. Bu sebeple işçi işe iade davasını kazanıp süresinde işverene başvurmazsa işe başlatılmayacağı gibi işe iade tazminatı da alamaz.

İşe İade Davası Sonucu İşçinin İşe Başlatılmaması

İşe iade davasının mahkeme tarafından kabulü feshin geçersizliğinin tespit edildiği anlamına gelir ve işçinin işe iadesi sonucunu doğurur. İşveren tarafından işçinin başvurusu üzerine işe iade bir ay içinde yapılmalıdır. İşverenin işçiyi bir ay içinde işe başlatmaması durumunda işe başlatmama tazminatı ödemek zorundadır. Bu tazminatın miktarı işçinin en az dört en fazla sekiz aylık ücreti tutarında olabilir. İşe iade tazminatı tutarını belirleyecek olan, işe iade kararını veren mahkemedir. Mahkeme, iş sözleşmesinin feshinin geçersizliğini tespit edip işe iadeye hükmettiği kararında işverenin işe başlatmama durumunda ödeyeceği tazminatı da belirler. 

İşçi işe başlatılıp başlatılmamasından bağımsız olarak bu davayı kazandığı her ihtimalde işveren tarafından ödenecek boşta geçen süre ücretine hak kazanacaktır.

Aynı zamanda işçinin işe iade davasını kazanıp on işgünü içinde işverene işe iade talebiyle başvurmaması iş sözleşmesinin feshinin geçerli nedenle yapılmış sayılacağı sonucunu doğurur. Bu ihtimalde işçi işe başlatılmasa bile işe başlatmama tazminatı alamaz.

İşe İade Davası Kazananlar

İşçi tarafından usulüne uygun olarak açılmış işe iade davalarının uygulamada çoğunlukla kabul edildiği ve işe iadeye hükmedildiği görülmektedir. Bu sebeple iş güvencesi kapsamında olup iş sözleşmesi geçerli nedene dayanmadan feshedilen işçilerin iş mahkemesinde açtığı bu davayı kazanmasının önünde bir engel bulunmamaktadır. 

İşe İade Davası Kaybedenler

İşe iade davaları, iş sözleşmesi geçerli nedene dayanmaksızın işveren tarafından feshedilen işçinin işe iade talebiyle arabulucuya başvurup sonuç alamadığında açtığı davadır. Arabulucuya başvurulmadan veya dava süresi kaçırılarak açılan işe iade davaları reddedilecektir. Aynı zamanda davanın görüldüğü iş mahkemesi iş sözleşmesinin feshinin geçerli nedene dayandığı kanısına da varabilir. Bu ihtimalde işe iade davasını açan işçi davayı kaybetmiş olacaktır.

İşe iade davalarında usule uygun işlemler yapılması davanın kaybedilmemesi bakımından son derece önemlidir. Bu sebeple bir iş hukuku avukatından destek almak gerekebilir.

Avukat Yaşar Öksüz’ün Milliyet’te yayınlanan yazılarını buradan okuyabilirsiniz.

İşe İade Davası Zamanaşımı

İş Kanunu’nda işe iade davaları için öngörülen süreler zamanaşımı süresi değil, hak düşürücü sürelerdir. Bu süreler geçtikten sonra işçinin dava hakkı düşer. Süreler ise arabulucuya başvurmak bakımından feshin işçiye bildirildiği günden itibaren bir ay, arabuluculuk sonunda anlaşılmadığında İş mahkemesinde dava açmak için son tutanağın düzenlenmesini takip eden iki haftadır.