Mirasçılıktan Çıkarma

Mirasçılıktan çıkarma hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.

Mirasçılıktan Çıkarma (Iskat) Nedir?

Mirasçılıktan çıkarma; saklı paylı mirasçının, ağır bir suç işlemesi veya aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli derecede yerine getirmemesi durumunda mirasçılık haklarından mahrum edilmesini sağlayan ölüme bağlı bir tasarruftur. Mirasçılıktan çıkarma, “ıskat” olarak da bilinmektedir.

Mirasçılıktan çıkarma, bir bakıma saklı paylı mirasçının ağır bir suç işlemesi veya yükümlülüklerine aykırı davranması nedeniyle mirasçı tarafından cezalandırılmasıdır. ancak bu cezalandırmanın hüküm ifade edebilmesi için mirastan çıkarma için gereken şartların gerçekleşmiş olması şarttır. Miras bırakan, kanunda aranan şartla yerine gelmeden tek taraflı olarak saklı paylı mirasçıyı mirasçılıktan çıkartamaz.

Mirasçılıktan çıkarma saklı payın bütününe ilişkin olabildiği gibi bir kısmına yönelik olarak da yapılabilir.

Kimler Iskat Yapabilir?

Mirastan ıskat sadece miras bırakacak tarafından yapılabilir. Bu yönüyle mirastan çıkartma, mirasçı tarafından tek taraflı olarak yapılan ölüme bağlı bir tasarruftur. Bu sebeple mirasçılıktan çıkarma için miras bırakanın rıza göstermesine ihtiyaç bulunmamaktadır. Miras bırakan tek taraflı olarak saklı paylı mirasçısını mirastan çıkartabilir. Diğer yandan mirasçılıktan çıkarma ölüme bağlı tasarruf olduğu için mirasçının ölümünden sonra hüküm ifade eder. Mirasçının ölümü halinde mirastan çıkarmaya yönelik tasarrufları uygulanmaya başlanır.

Kimlere Karşı Iskat Yapılır?

Mirasçılıktan çıkarmanın hedefindekiler, saklı paylı mirasçılardır. Miras bırakan sadece saklı paylı mirasçılara karşı mirasçılıktan çıkarma başvurusunda bulunabilir. Esasen saklı paylı olmayan mirasçılarda herhangi bir gerekçe gösterilmesine dahi ihtiyaç bulunmamaktadır. Bu yönüyle mirasçılıktan ıskat, oldukça özel ve istisnai bir düzenlemedir.

Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir?

Miras hukuk sistemimiz, kişilerin mal varlığı edinmesinde yakın çevresinde bulunan kişilerin dolaylı olarak katkısı olduğunu kabul etmektedir. Bu sebeple malvarlığı edinen kişinin yakın çevresinde bulunanlar için saklı paylı mirasçılık kurumu düzenlenmiştir. Bu kapsamda saklı paylı mirasçılar şunlardır;

  • Mirasçının anne ve babası,
  • Mirasçının çocuklarından, evlatlıklarından, torunlarından ve onların çocuklarından oluşan altsoyu
  • Mirasçının eşi

Esasen kişiler, malvarlıklarına ilişkin olarak hem sağlıklarında hem de ölüme bağlı olarak dilediği tasarrufta bulunma hakkına sahiptir. Ancak bu tasarrufların, yukarıda ifade ettiğimiz kişilerin saklı paylarını ihlal etmemesi gerekir. Saklı payın ihlal edilmesi durumunda mirasçıların miras davaları açması mümkün hale gelir. Saklı paylı mirasçının mirasçılığını ortadan kaldırmanın yollarından biri de mirasçılıktan çıkarmadır. Bu yönüyle mirasçılıktan çıkarma miras hukuku bakımından büyük öneme sahiptir.

Geçmiş yıllarda kardeşler de saklı paylı mirasçı olarak kabul edilmekteydi. Ancak yapılan değişiklikle kardeşler, saklı paylı mirasçı olamayacağı kabul edilmiştir.

Mirasçılıktan Çıkarma Sebepleri Nelerdir?

Medeni Kanunun 510. maddesinde mirasçılıktan çıkarma sebepleri düzenlenmiştir. Eğer mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarına karşı ağır bir suç işlemişse miras bırakanın mirasçılıktan çıkarma hakkı doğar. Bununla birlikte, aile hukukundan doğan yükümlülüklerin ihlali ve borç ödemeden aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkarma gerçekleşebilir. Miras bırakanın saklı paylı bir mirasçıyı mirasçılıktan çıkarması, kanun hükümleri çerçevesinde gerçekleşebilmektedir.

Medeni Kanun 510 – Mirasçılıktan Çıkarma Sebepleri

Aşağıdaki durumlarda mirasbırakan, ölüme bağlı bir tasarrufla saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir:

1. Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse,

2. Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse.

Ağır Bir Suç İşlenmesi Sebebiyle Mirasçılıktan Çıkarma

Medeni Kanunun 510. Maddesinde mirasçının, miras bırakana ya da onun yakınlarına karşı ağır bir suç işlemesinin mirasçılıktan ıskat sebebi olduğu belirtilmiştir. Bu kapsamda muhtemel mirasçı, miras bırakana veya onun ailesinden birine karşı ağır bir suç işlerse mirasçılıktan çıkartılması istenilebilir.

Kanundaki düzenlemeye göre suçun, “ağır bir suç” olması gerekir. Bu husus olayın özellikleri göz önüne alınarak belirlenmektedir. Mirasçının fiili, Türk Ceza Kanunu hükümleri uyarınca suç teşkil etmelidir. Suçun sonuca ulaşmayıp teşebbüs aşamasında kalmış olması bile mirasçılıktan çıkarma sebebidir. Mahkumiyet kararı verilmiş olması ise şart değildir.

Aile Hukukundan Doğan Yükümlülüklerin İhlali Sebebiyle Iskat

Miras hukukunun temeli aile ve yakın olma üzerine kuruludur. Dolayısıyla miras hukukuna dair haklardan yararlanılabilmesi için aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüklere de uygun hareket edilmesi beklenir. Bir kişi aile hukukundan doğan yükümlülüklerini ihlal etmesi durumunda ise saklı paylı mirasçı olsa dahi mirasçılıktan çıkarılabilir.

Aile hukukundan doğan yükümlülükler, aile bireyleri arasındaki bakım, yardım ve dayanışma yükümlülüğünün tamamını kapsamaktadır. Bu yükümlülükleri yerine getirmeyen saklı paylı mirasçı, mirasçılıktan çıkartılabilmektedir.

Mirasçının, aile üyelerine ve miras bırakana kötü davranması, aileye ait sırların ifşası ve hatta bayramlarda arayıp sormaması bile ailevi görevlerin ihlali olarak değerlendirilmektedir. Yine çocuklarının eğitim giderlerinin karşılanmaması, evin ihtiyaçlarının ihmal edilmesi, kötü alışkanlıklar şartlar oluşmuşsa mirastan çıkarma için yeterli sebeplerdendir. Bu durumlarda miras bırakan, saklı paylı mirasçıyı mirasçılıktan çıkarma hakkına sahiptir.

Eşlerin birbirlerine bakım borcu dışında en önemli borçlarından biri de sadakat borcudur. Bu kapsamda eşlerden birinin diğerini aldatması durumunda diğer eş, aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüklerin ihlal edilmesi nedeniyle mirasçılıktan çıkarma yapabilir.

Borç Ödemeden Aciz Sebebiyle Iskat

Mirasçılıktan çıkarma sebepleri Medeni Kanunun 510. maddesinde düzenlenmiştir. Ancak Medeni Kanunun 513. maddesinde özel bir düzenlemeye daha yer verilmiştir. Kanundaki düzenlemeye göre miras bırakan, borç ödemede acziyete düşen ve bu konuda hakkında aciz belgesi düzenlenen altsoyunu, saklı payının yarısı için mirasçılıktan çıkarabilir.

Borç ödemeden aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkarma, mirasçının çocuklarını korumak amacıyla mirasçılıktan çıkarmasıdır. Miras bırakan, saklı paylı mirasçısı altsoyunun borçlarını ödemekten aciz olması nedeniyle ona düşecek miras payının alacaklıların eline geçmesini bu şekilde önlemeyi amaçlamaktadır. Borç ödemeden aciz mirasçı, mirastan çıkarma yoluna gidilmesi ile korunmaktadır.

Borç ödemeden aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkarma durumu, sadece miras bırakan kişinin çocukları için geçerlidir. Diğer mirasçılar, bu nedenden ötürü mirastan çıkarılamamaktadır. Bu durumda mirasçının saklı payın sadece yarısı için mirasçılıktan çıkarma yapılabilmektedir. Ancak, bu yarı payın mirasçılıktan çıkarılanın doğmuş ve doğacak çocuklara özgülemesi gerekmektedir. Aksi durumunda borç ödemeden aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkartmanın iptali davası açılması mümkündür.

Medeni Kanun 513 – Borç ödemeden aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkarma

Mirasbırakan, hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunan altsoyunu, saklı payının yarısı için mirasçılıktan çıkarabilir. Ancak, bu yarıyı mirasçılıktan çıkarılanın doğmuş ve doğacak çocuklarına özgülemesi şarttır.

Miras açıldığı zaman borç ödemeden aciz belgesinin hükmü kalmamışsa veya belgenin
kapsadığı borç tutarı mirasçılıktan çıkarılanın miras payının yarısını aşmıyorsa, mirasçılıktan
çıkarılanın istemi üzerine çıkarma iptal olunur.

Mirastan Çıkarma Nasıl Yapılır?

Mirasçılıktan çıkarma ölüme bağlı tasarruf olduğu için iki türlü yapılabilir. bunlardan ilki vasiyetname ile mirastan çıkarma; diğeri ise miras sözleşmesi ile mirasçılıktan çıkarmadır. Bu yollardan biri ile mirasçılıktan ıskat mümkündür. Mirastan çıkarma, bu yollardan hangisiyle gerçekleşirse gerçekleşsin miras bırakanın mirastan çıkarmak için öne sürdüğü ve kanuna uygun neden veya nedenler ile açık irade beyanı, vasiyetname ya da sözleşmede belirtilmelidir.

Saklı paylı mirasçının mirastan çıkartılabilmesi, ilişkin bir vasiyetname ya da miras sözleşmesi düzenlemesi ile mümkün olduğundan miras bırakan sağken yapılabilmektedir. Aynı zamanda, mirastan çıkarmak için düzenlenen vasiyetname ve sözleşme, mirastan çıkartılış nedenlerinin gerçekleşmesinin ardından düzenlenebilmektedir. Mirasçılıktan çıkartılan saklı paylı mirasçı, bu durumda mirastan pay alamamakla birlikte tenkis davası da açamaz.

Vasiyetname ile Mirastan Çıkarma

Miras bırakanın son arzu ve isteklerini belirli koşullar çerçevesinde sözlü ya da yazılı olarak bildiren belgelere vasiyetname denir. Vasiyetname, Türk Medeni Kanunu’nda ölüme bağlı tasarruf olarak düzenlenmiştir. Türk Medeni Kanunu, tasarruf özgürlüğünün sınırları dahilinde miras bırakana vasiyetname ile malvarlığının tamamı veya bir kısmında tasarrufta bulunabilme imkânı tanımaktadır.

Vasiyetname ile yapılacak mirastan çıkarmanın vasiyetname için arana tüm şartları taşıması gerekir. Bu konularda sorun yaşamamak adına vasiyetnamenin resmi vasiyetname yöntemiyle düzenlenmesinde fayda bulunmaktadır. Bu konuda daha fazla bilgi edinmek için “vasiyetnamenin iptali davası” yazımızı okuyabilirsiniz.

Ayrıca hazırlanacak vasiyetnamende miras bırakanın mirasçılıktan çıkarma nedenlerini mutlaka belirtmiş olması gerekir. Mirasçılıktan çıkarma sebebinin belirtilmemesi durumunda mirasçılıktan çıkarmanın iptali davası açılarak mirasçılıktan çıkarmanın iptalini sağlamak mümkündür.

Miras Sözleşmesi ile Mirasçılıktan Çıkarma

Miras sözleşmesi, miras bırakan ile mirasçı arasında yapılan ve mirasçı yararına bağlayıcı ölüme bağlı bir tasarrufta bulunulan sözleşmedir. Miras sözleşmesinde, hem tek bir taraf hem de her iki taraf mirasları üzerinde tasarrufta bulunabilmektedir. Belli bir bedel karşılığında ya da bedelsiz yapılabilen miras sözleşmesinde tasarrufta bulunulabileceği gibi mirasçılıktan çıkarma da yapılabilmektedir.

Mirastan Çıkarma Ne Zaman Yapılır?

Saklı paylı mirasçının mirastan çıkartılması, bunu belirten bir vasiyetnamenin veya bir miras sözleşmesinin düzenlenmesi ile mümkündür. Bu nedenle mirastan çıkarma, miras bırakan kişinin sağlığında yapılabilmektedir. Mirasçılıktan çıkarma, ya saklı payın bütününe ilişkin ya da bir kısmına ilişkin de olabilmektedir. Mirastan çıkarmanın yapıldığı zaman dilimi de önemlidir. Bu kapsamda vasiyetname veya miras sözleşmesinin düzenlenmesi, mirastan çıkarma nedenlerinin gerçekleşmesinin ardından yapılmalıdır. Mirastan çıkarma nedenleri gerçekleşmeden yapılacak sözleşmenin iptali istenebilir.

Vasiyetnamede ve miras sözleşmesinde mirasçılıktan çıkarma nedeni ile olaylara somut bir şekilde yer verilmesi şarttır. Miras bırakan kişi ile mirasından çıkardığı mirasçının daha sonra barışması halinde mirasçılıktan çıkarma kendiliğinden ortadan kalkmamaktadır. Miras bırakanın vasiyetnamesini iptal etmesi veya yeni bir vasiyetname düzenlemesi gerekmektedir. Böylece miras bırakan, mirasçısını mirastan men etme beyanını geri alabilmektedir.
Sözlü beyan, mirastan çıkarma işleminin ortadan kalkmasına yeterli değildir. Bazı durumlarda miras bırakan kişi, saklı paylı mirasçısını yasada belirtilmiş olan mirastan çıkarma nedenleri oluşmadan haksız yere mirasçılıktan çıkarmaktadır. Bu gibi bir durumda, saklı paylı mirasçının menfaatinin korunması büyük önem taşımaktadır. Bu tarz haksızlıkları önlemek açısından kanunumuz gereğince mirasçılıktan çıkarmaya itiraz ve mirastan menin iptal mümkündür.

Haksız yere mirastan men edilen saklı paylı mirasçı, mirastan çıkarmanın iptali davası açabilmektedir. Saklı paylı mirasçı, mirasçılıktan haklı nedenlerle çıkartıldığı takdirde hem mirastan pay alamaz hem de tenkis davası açamaz. Eğer mirasçılıktan çıkartılan saklı paylı mirasçı, miras bırakandan daha önce ölürse payı, mirasçının altsoyuna ya da yasal mirasçılarına kalmaktadır. Bu arada saklı paylı mirasçının altsoyu, mirasçı miras bırakandan önce ölmüş gibi saklı payı talep edebilmektedir.

Mirastan Çıkarmanın Sonuçları Nelerdir?

Mirasçılıktan sadece saklı paylı mirasçılar çıkartılabilmektedir. Bu durumda, miras bırakan kişinin sağ olan eşi, alt soyu ile anne babası saklı pay sahibidir. Kardeşin saklı payı olmadığı için mirasçılıktan çıkartılamamaktadır. Mirasçılıktan çıkarma, Türk Medeni Kanunu’nun 510. maddesinde düzenlenen istisnai bir durumdur. Saklı paylı mirasçı, böyle bir durumda saklı payının hepsinden veya bir kısmından men edilebilmektedir.

Miras bırakan kişi, mirasçılıktan çıkarmayı ancak kanunda belirtilen haklı sebeplerden dolayı yapabilir. Bu haklı sebepler, ağır bir suç işlenmesi, aile hukukundan doğan sorumlulukların yerine getirilmemesi ve borç ödemeden aciz sebepleridir. Miras bırakanın ölüme bağlı tasarrufu sonucunda saklı paylı mirasçı, saklı payından men edilir. Miras bırakan kişinin ölüme bağlı tasarruf özgürlüğünün sınırsız olmadığını da söylemek yanlış olmaz.

Miras bırakan kişi, kanunda belirtilen ölüme bağlı tasarruf özgürlüğünü sınırlı ölüme bağlı tasarruf biçimleriyle ve kanunda öngörülen durumlarda kullanabilmektedir. Bununla birlikte medeni kanun, miras bırakanın yakınlarının bazılarından mirasçılık sıfatının kaldırılamayacağını kabul etmektedir. Miras bırakan taraf, bazı davranışları sonucu saklı paylı mirasçının saklı pay sahibi olmayı hak etmediğini düşünür ve bunu vasiyet ya da miras sözleşmesinde sağken belirtir.

Kanunda belirtilen şartların oluşması doğrultusunda yapılan mirasçılıktan çıkarma, saklı paylı mirasçının mirasçı sıfatının sona erdirilmesi demektir. Mirastan pay alamayacak olan kişi, tenkis davası da açamamaktadır. Miras bırakan kişi, mirasçısının payını tamamen de ıskat edebilir kısmen de ıskat edebilir. Medeni Kanuna göre ıskat edilen mirasçı, miras bırakandan önce ölürse payı, altsoyuna ya da yasal mirasçılarına geçmektedir.

Mirasçılıktan çıkartılan saklı paylı mirasçının altsoyu veya yasal mirasçıları, mirasçı ölmüş gibi pay talebinde bulunabilmektedir. Mirasçılıktan çıkartılan saklı paylı mirasçılar, artık mirasçı sıfatını ve sorumluluklarını kaybettikleri için Türk Medeni Kanunu’nun 641. maddesine göre tereke borçlarından müteselsilen sorumlu tutulan mirasçılar gibi bu borçlardan kişisel ve müteselsil olarak sorumlu tutulmamaktadır.

Medeni Kanun 165 – Mirasçılıktan çıkarma hükümleri

Mirasçılıktan çıkarılan kimse, mirastan pay alamayacağı gibi; tenkis davası da açamaz.

Mirasbırakan başka türlü tasarrufta bulunmuş olmadıkça, mirasçılıktan çıkarılan kimsenin miras payı, o kimse mirasbırakandan önce ölmüş gibi, mirasçılıktan çıkarılanın varsa altsoyuna, yoksa mirasbırakanın yasal mirasçılarına kalır.

Mirasçılıktan çıkarılan kimsenin altsoyu, o kimse mirasbırakandan önce ölmüş gibi saklı payını isteyebilir.

Mirastan Çıkarmanın İptali Mümkün Mü?

Mirastan çıkarma, kanunda aranan özel şartların gerçekleşmesi durumunda ve özel şekillerde yapılan bir ölüme bağlı tasarruftur. Bu sebeple kanunda aranan şartların sağlanmaması durumunda mirastan çıkarmanın iptali davası açmak mümkündür. Mirastan çıkarmanın iptali için dava açılması ise şarttır.

Iskatın İptali Davası Hangi Durumlarda Açılabilir?

Mirastan çıkarmanın haksız yere ve saklı paylı mirasçının miras hukukundan kaynaklanan haklarını engellemek amacıyla yapıldığının ortaya çıkması durumunda mirastan çıkarmanın iptali davası açılması mümkündür. Örneğin aile hukukundan kaynaklanan tüm yükümlülükler yerine getirilmiş olmasına rağmen yükümlülüklerini yerine getirmediğinden bahisle mirasçılıktan çıkartılan mirasçı ıskatın iptali davası açabilir.

Yine mirastan çıkarmanın kanunda aranan şekil şartları sağlanmadan yapılmış olması durumunda iptali için dava açılması mümkündür. Bu kapsamda vasiyetnamede aranan şartların taşımayan veya miras sözleşmesinde geçerli şartları taşımayana mirastan çıkarmanın iptali davası açılabilir.

Iskatın İptali Davasında İspat

Mirasçılıktan çıkarma sözleşmesinin geçerli olabilmesi için hazırlanacak vasiyetnamede veya miras sözleşmesinde mirastan çıkarma nedenin mutlaka gösterilmiş olması gerekir. Mirastan çıkarma nedeninin gösterilmemesi durumunda yapılan vasiyetname veya miras sözleşmesi geçersizdir. Mirastan çıkarma nedeni gösterilmediği durumlarda, nedenin gösterilmediğini ifade ederek ıskatın iptali davası açılması yeterlidir. Bu durumda dava ispat edilecektir.

Mirasçılıktan çıkarmanın iptali davasında ispat yükü iptal davası açan saklı paylı mirasçıya aittir. Saklı paylı mirasçı her türlü delille davasını ispat edebilir. Mirastan çıkma sebebin varlığı ispat edilememişse veya çıkarma sebebi tasarrufta belirtilmemişse tasarruf, mirasçının saklı payı dışında yerine getirilir. Ancak, miras bırakan bu tasarrufu çıkarma sebebi hakkında düştüğü açık bir yanılma yüzünden yapmışsa, çıkarma geçersiz olur. Bu husus Medeni Kanunun 512. maddesinde düzenlenmiştir.

Medeni Kanun 512 – Mirasçılıktan çıkarma ispat yükü

Mirasçılıktan çıkarma, mirasbırakan ancak buna ilişkin tasarrufunda çıkarma sebebini belirtmişse geçerlidir.

Mirasçılıktan çıkarılan kimse itiraz ederse, belirtilen sebebin varlığını ispat, çıkarmadan yararlanan mirasçıya veya vasiyet alacaklısına düşer.

Sebebin varlığı ispat edilememiş veya çıkarma sebebi tasarrufta belirtilmemişse tasarruf, mirasçının saklı payı dışında yerine getirilir; ancak, mirasbırakan bu tasarrufu çıkarma sebebi hakkında düştüğü açık bir yanılma yüzünden yapmışsa, çıkarma geçersiz olur.

Iskatın İptali Davası Ne Zaman Açılabilir?

Mirasçılıktan çıkarmanın iptaline dair davaların, mirasçılıktan çıkartılan saklı paylı mirasçının, hak sahibi olduğunu ve iptal nedenini öğrendiği tarihten 1 yıl içinde açması gerekir.

Vasiyetname ile mirasçılıktan çıkarma yapıldığı durumlarda ise vasiyetnamenin açıldığı tarihten itibaren, iyiniyetli miras bırakana karşı 10 yıl içinde davanın açılması gerekir.

Iskatın İptali Davasında Görevli Mahkeme

Iskatın iptali davalarında asliye hukuk mahkemeleri görevlidir. Bu davaların yetki bakımından ise mirasbırakanın son yerleşim yerindeki asliye hukuk mahkemesinde açılması gerekir.

Yorum Bırak

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu Sayfayı Kopyalayamazsınız

Bilgi ve Randevu