Nafaka artırım davası hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.
Nafaka Artırım Davası Nedir?
Nafaka artırım davası, mahkeme tarafından hükmedilen nafakanın, ihtiyaçların karşılanmasında yetmemesi veya tarafların ekonomik durumlarının değişiklik sebebiyle artırılmasına durumunda açılan nafaka davalarından biridir. Bu dava, mahkeme tarafından hükmedilen nafakaların, ihtiyaçları karşılamaya yetmediği her durumda açılabilir.
Nafaka Artırım Davası Şartları
Nafaka artırım davası açılabilmesi için öncelikli olarak daha önce mahkemece hükmedilmiş bir nafakanın bulunması gerekir. Mahkemece hükmedilen nafakanın, anlaşmalı boşanma davasında veya çekişmeli boşanma davasında hükmedilmiş olması arasında hiçbir fark bulunmamaktadır. Mahkeme tarafından hükmedilen bir nafaka kararı olmadan, nafakanın artırılmasını talep etmek mümkün değildir.
İkinci koşul ise mahkeme tarafından hükmedilen nafakanın, ihtiyaçları karşılamaya yetmemesi veya tarafların ekonomik durumlarında olağanüstü değişikliklerin olmasıdır. Bu kapsamda paranın alım gücünün zaman içerisinde kaybolması ve ihtiyaçların esaslı olarak artmış olması gibi durumlarda nafaka artırım davası açılması mümkündür. Benzer şekilde nafaka borçlusu olan tarafın hayat standartlarında olağanüstü değişikliklerin olması durumunda da nafakanın hakkaniyete uygun olarak artırılması talep edilebilir.
Nafaka Artırım Davası Kaç Yılda Bir Açılır?
Nafaka artırım davasının açılması için bir zaman sınırlaması bulunmamaktadır. Bu kapsamda hükmedilen nafakanın yetersiz kaldığının ortaya çıkması halinde nafaka alacaklısı her zaman açabilir. Ancak nafaka talep edilirken dürüstlük kuralına da uygun hareket edilmesi gerekir.
Boşanma kararının kesinleşmesinden çok kısa süre sonra nafaka artırım davası açılması halinde ise nafaka artırımının olağanüstü nedenlerden kaynaklandığının ispat edilmesi gerekir. Aksi durumda çok kısa süre içinde açılan davanın kötü niyetli olduğu kabul edilecektir.
Ayrıca nafaka borçlusu ile nafaka alacaklısının sürekli olarak davalar ile karşı karşıya gelmesi de her iki tarafın da istemeyeceği bir durumdur. Bu tür durumla karşı karşıya kalmamak için nafakanın, her yıl TÜİK tarafından belirlenen oranlarda artırılmasını talep etmek gerekir. Bu tür durumlarda nafaka, nafaka artış oranı üzerinden belirlenir. Aksi durumda birkaç yıl içinde tarafların karşı karşıya kalması ve nafaka davaları ile karşı karşıya kalması muhtemeldir.
Avukat Yaşar Öksüz’ün Milliyet’te yayınlanan yazılarını buradan okuyabilirsiniz.
Nafaka Nasıl Belirlenir?
Nafaka, tarafların ekonomik durumları ve nafakaya hükmedilecek olanın ihtiyaçlarına göre belirlenir. Bu kapsamda müşterek çocuk için iştirak nafakası, anne ve babanın ekonomik durumları ile çocuğun giderleri göz önüne alınarak belirlenir. Benzer şekilde yardım nafakası, nafaka isteyen tarafın ekonomik durumu ile nafaka borçlusunun ekonomik durumuna göre belirlenir. Yoksulluk nafakasının belirlenmesinde de aynı yöntem uygulanmaktadır.
Nafakanın belirlenmesinde hakimlerin çok geniş takdir hakkı bulunmaktadır. Bu takdir hakkı doğrultusunda hakim, nafaka miktarının hakkaniyetli şekilde belirler. Nafaka miktarı, nafaka borçlusunun ekonomik olarak aciz duruma düşmesine neden olmayacak şekilde belirlenir. Yine nafaka alacaklısının da mağduriyetine neden olmayacak şekilde nafaka miktarının belirlenmesi gerekir.
Tarafların ekonomik durumları ise mahkeme tarafından yapılacak sosyal ve ekonomik durum araştırması ile tespit edilir. Bu araştırmaya SED araştırması denilmektedir. Mahkeme, SED araştırması için davanın taraflarının bulunduğu yerdeki polis veya jandarmaya müzekkere yazarak araştırma yapılmasını ister. Bu araştırmada tarafların kazancı, sahip olduğu malvarlıkları, giderleri, bakmakla yükümlü olduğu kişiler, kira gelirleri, kirada oturup oturmadıkları, sağlık sorunları ve benzeri pek çok soru yöneltilir. Nafakanın belirlenmesinde SED araştırması oldukça büyük önem taşımaktadır.
Anlaşmalı Boşanmada Nafaka Artırımı
Anlaşmalı boşanma, bir yıldan uzun süren evliliklerde eşlerin birlikte başvurması veya birinin açtığı davayı diğerinin kabul etmesi halinde hızlıca boşanmaya kararı verilmesini sağlayan boşama nedenidir. Anlaşmalı boşanmada eşlerin; boşanma, velayet, nafaka, boşanmada tazminat, boşanmada mal paylaşımı, ziynet alacağı gibi bütün konularda anlaşmaya varmaları gerekir.
Anlaşmalı boşanmada taraflar diğer hususlarda olduğu gibi nafaka hususunda da anlaşarak mahkemeye başvururlar. Taraflar nafaka ödenmemesinde karar kılabilecekleri gibi ödenecek nafakanın miktarını belirlemekte de serbesttirler.
Nafaka artırılması sebepleri paranın alım gücünün düşmesi, mevcut nafakanın nafaka alacaklısı tarafın ihtiyaçlarını karşılamaması veya nafaka ödeyen tarafın malvarlığı veya gelirinde meydana gelen olağanüstü artış gibi durumlardır. Bu durumların anlaşmalı boşanma sonrasında da gerçekleşmesi mümkündür. Bu sebeple anlaşmalı boşanma davalarında nafaka artış oranı belirlenmesinde menfaat bulunmaktadır. Aksi durumda tarafların nafaka artırım davası ile karşı karşıya kalmaları muhtemeldir. Dolayısıyla anlaşmalı boşanma sonucunda hükmedilen nafaka hakkında da nafaka artırım davası açılabilir.
Nafaka Artırım Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?
Nafaka artırım dava dilekçesinde öncelikle davanın açılacağı mahkemenin belirtilmesi gerekir. Sonrasında davanın taraflarının, isimleri, soyisimleri, kimlik numaraları ve adresleri yazılmalıdır. Açıklamalar kısmında ise sıra numarası altında hangi gerekçelerle nafakanın artırılmasının istenildiği belirtilmelidir. Burada nafaka istenilmesindeki nedenlerin açık ve somut şekilde ifade edilmesi büyük önem taşımaktadır.
Açıklamalar kısmından sonra delillerin yine sıra numarası altında bildirilmesi gerekir. Delillerin bildirilmesi, büyük öneme sahiptir. Nitekim delil listesinde bildirilmeyen bir delilin ilerleyen süreçte yargılama içerisinde istenilmesi hukuken mümkün değildir. Bu sebeple örneğin tanık deliline dayanamayan davacının hukuken tanık dinletme hakkı olmayacaktır.
Nafaka artırım dava dilekçesinin son kısmında ise artırılması istenilen nafaka miktarının tereddüt yaratmayacak şekilde ifade edilmesi ve dava dilekçesinin imzalanması gerekir.
Çocuğun Nafakası Artırım Davası
İştirak nafakası, boşanma kararı sonrasında velayet kendisine bırakılmayan anne-babanın, çocuğun bakımı, eğitimi, sağlığı ve zorunlu giderlerine katılması için hükmedilen nafakadır. İştirak nafakası, boşanma kararının kesinleşmesinden sonra hesaplanmaya başlanır. Mahkeme tarafından hükmedilen iştirak nafakasının, paranın alım gücü, müşterek çocuğun yaşı, ihtiyaçlarının artması, özel okul eğitim masraflarının ortaya çıkması gibi durumlarda nafaka artırım davası açılması mümkündür.
İştirak nafakasının artırılması davasında davacının, müşterek çocuğun giderlerini somut deliller ve hayatın olağan akışı içerisinde ispat etmesi gerekir. Müşterek çocuğun okulu, sağlık harcamaları, servisi, devam ettiği kurslar, kıyafet ve genel masraflarının elde bulunan somut deliller ile ortaya konulması elzemdir. Ancak her bir giderin fiş ve fatura ile ispat edilmesi çoğu zaman mümkün değildir. Bu sebeple iştirak nafakası artırım davasında hayatın olağan akışı ve müşterek hayat tecrübeleri ile giderlerin arttığı ispat edilebilir.
Davalı tarafın ise sunacağı cevap dilekçesi ile nafaka artırım dava dilekçesinde iddia edilen hususlara cevap vermesi gerekir. Tarafların iddialarını değerlendirecek olan mahkeme, nafakanın artırılması için gerekli şartların oluştuğunu tespit ettiğinde nafakanın artırılmasına karar verebilir.
Çocuğun Nafaka Artırım Dilekçesi
İştirak nafakası artırım davası açılırken nafaka alacaklısının yerleşim yeri aile mahkemesine bir dilekçe yazılır. Bu dilekçede bulunması gereken hususlar davacı ve davalı kimlik bilgileri, konu, hükmedilmiş nafakanın artırılmasına sebep olduğu iddia edilen olguların delillerle desteklenerek detaylı bir şekilde yazıldığı açıklamalar bölümü, hukuki sebep ve delillerdir. Son olarak sonuç ve istem yazılarak dilekçe tamamlanır.
İştirak nafakası artırım davasında çocuğun yaşıyla birlikte ihtiyaçlarının artması, okula başlaması veya mevcut okulundan ayrılıp özel okula başlama ihtiyacı, sağlığında meydana gelen değişiklikler gibi birçok sebep ileri sürülebilir. Bunlar dilekçenin açıklamalar bölümünde detaylı bir şekilde yer almalı ve ispat edilmelidir.
Çocuğun Nafaka Artırım Hesaplama
Hakim tarafından boşanma sonucunda hükmedilen iştirak nafakası zamanla çocuğun ihtiyaçlarını karşılamaya yetmeyebilir. Böyle durumlar için hakim nafakaya hükmederken bunun her yıl ÜFE, TÜFE, ikisinin ortalaması veya enflasyon oranında artırılmasına karar verebilir. Bu artış oranına, nafaka artış oranı denilmektedir. Nafaka artış oranı belirlenmişse çocuğun nafaka artırım hesaplaması bu artış oranına göre yapılır.
Hakim nafaka artış oranını belirlememişse nafaka artırım davası açılması gerekir. Bu durumda çocuğun nafaka artırım hesaplaması, çocuğun değişen ihtiyaçlarına ve tarafların yeni ekonomik durumlarına göre belirlenir. Bu durumda hakim, tarafların sahip oldukları malvarlıklarını yeniden inceler, çocuğun ihtiyaçlarını sorgular ve hakkaniyete uygun şekilde karar verir.
Yoksulluk Nafakası Artırım Davası
Yoksulluk nafakası, açılacak boşanma davasında eşlerin boşanmalarına karar verilmesi durumunda kendi ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanacak ve boşanma yüzünden hayat standartları bozulacak eşin, diğer eşten isteyebileceği nafakadır. Yoksulluk nafakasına hükmedilmesi için nafaka talep eden eşin, diğer eşten daha fazla kusurlu olmaması gerekir. Diğer eşten daha ağır kusurlu olan eş, yoksulluk nafakası isteyemez.
Mahkeme tarafından boşanma davaları ile hükmedilen yoksulluk nafakası, paranın alım gücünün azalması veya tarafların ekonomik durumlarının değişmesi sebebiyle ihtiyaçların karşılanmasında yetersiz kalabilir. Bu tür durumlarda yoksulluk nafakası artırım davası açılması mümkündür.
Yoksulluk nafakası artırım davasında mahkeme, tarafların ekonomik durumlarını yeniden araştırır. Bu kapsamda tarafların sosyal ve ekonomik durum araştırması, sahip oldukları malvarlıkları ve yaşam standartları incelenir. Boşanma davasında hükmedilen yoksulluk nafakasının yetersiz kaldığı tespit edilmesi halinde ise yoksulluk nafakası artırım davasının kabulüne karar verilir.
Diğer nafaka türlerinden farklı olarak yoksulluk nafakasının toplu olarak ödenmesine karar verilmesi mümkündür. Yoksulluk nafakasının toplu olarak ödenmesine karar verildiği durumlarda nafaka borçlusu, toplu ödemeyi yaparak yoksulluk nafakasına dair tüm sorumluluğundan kurtulur. Bu sebeple nafakanın toplu olarak ödenmesi halinde yoksulluk nafakası artırım davası açılması mümkün değildir. Bu şekilde açılacak davanın reddine karar verilecektir.
Tedbir Nafakası Artırım Davası
Boşanma davalarında ve ayrılık davalarında eşlerden birinin barınması ve geçinmesi ile müşterek çocuklarının bakım ve korunması için eşlerden birinin diğerine dava süresince ödeyeceği nafakaya tedbir nafakası denilmektedir. Tedbir nafakası boşanma davasının açılmasından kararın kesinleşmesine kadar dönem için istenebilir. Boşanma davasını gören hakim, yargılama süresince paranın alım gücünün kaybolması veya ihtiyaçların değişmesi durumunda tedbir nafakasının artırılmasına karar verebilir. Yine aynı şekilde hakim, şartlarının oluşması halinde tedbir nafakasının indirilmesine veya tedbir nafakasının kaldırılmasına karar verebilir.
Tedbir nafakasının boşanma davası süresince hükmediliyor olması ve hakimin yargılamanın her aşamasında tedbir nafakasını artırma yetkisinin bulunması nedeniyle tedbir nafakası artırım davası açılması mümkün değildir. Bu yönde açılacak dava, aynı konuda devam eden boşanma davasının bulunmaması nedeniyle usulden reddedilecektir. Bu sebeplerle tedbir nafakası artırım davası açılması yerine boşanma ve ayrılık davasını gören mahkemeden tedbir nafakasının artırılmasını talep etmek gerekir.
Önlem Nafakası Artırım Davası
Önlem nafakası, evlilik birliği devam ederken ayrı yaşama hakkı doğan eşin, diğer eşten isteyeceği nafakadır. Önlem nafakası, ayrı yaşama nedeniyle tedbir nafakası olarak da bilinmektedir. Önlem nafakası, eşler arasında boşanma davasının olmadığı durumda dahi açılabilen boşanma davasından bağımsız bir davadır. Bu sebeple paranın alım gücünün azalması, ihtiyaçların artması veya tarafların ekonomik durumlarının değişmesi hallerinde önlem nafakası artırım davası açılması mümkündür.
Nafaka Artırım Davası Harç Hesaplama
Nafaka artırım davaları, bağımsız şekilde açılması gereken davalardır. Bu davalarda dava değeri üzerinden nisbi harç ödenir. Ödenmesi gereken nisbi harç ise artırılması istenilen nafakanın bir yıllık karşılığı üzerinden hesaplanır. Yapılacak hesaplamada artış istenilen miktarın 12 aylık bedeli harca esas değer üzerinden gösterilir. Harç da bu değer üzerinden ödenir.
Söz gelimi aylık nafaka miktarının 1.000-TL olduğunu, bu nafakanın 2.000-TL yükseltilerek toplamda 3.000-TL’ye çıkartılması talep edildiği düşünelim. Bu durumda dava değeri 2.000-TLX12 olmak üzere toplamda 24.000-TL’dir. Dava harcının da bu miktar üzerinden yatırılması gerekir. Bu durumda ise dava açılışında ödenmesi gereken harç miktarı 1.750-TL olacaktır.
Harca esas değer üzerinden harç yatırılmadan dava açılması usulen hatalıdır. Bu durumda mahkeme, davacı tarafa, eksik olan harcı yatırmak için süre verir. Bu süre içerisinde harcın tamamlanmamış olması durumunda davanın açılmamış sayılmasına karar verilir.
Nafaka Artırım Davası Ücreti
Nafaka artırım davası açılması için önce dava değeri üzerinden hesaplanmış bir harç ödenir. Dava değeri ise nafakanın artırılması talep edilen miktar ile 12 ayın çarpılması ile hesaplanır. Bununla birlikte davayı açan taraf dosya gideri, tebligat gideri, tanık, bilirkişi gibi delillere dayanıyorsa bunların giderlerini öder. Davacı bu davada bir avukat tarafından temsil edilmeyi tercih ettiyse avukata ödeyeceği vekalet ücreti de bu masraflara eklenecektir.
Nafaka Artırım Davası Vekalet Ücreti
Nafaka artırım davası bir avukat aracılığıyla takip edildiğinde avukata vekalet ücreti ödeme yükümlülüğü doğar. Bu vekalet ücreti her yıl yayımlanan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesindeki miktardan az olmamak koşuluyla taraflarca belirlenir. Bu taban miktar 2023 yılı için 9.200-TL olarak belirlenmiştir.
Nafaka Artırım Davası Cevap Dilekçesi
Nafaka alacaklısı tarafından nafaka artırım davası açıldığında nafaka yükümlüsü taraf bu davaya bir cevap dilekçesiyle katılabilir. Bu dilekçeyi davanın açıldığı mahkemeye hitaben yazmalıdır. Dilekçede dosya numarası, davacı, davalı, vekiller ve kimlik bilgileri, nafaka artırım talebinin hukuka aykırı olduğunun ileri sürüldüğü konu bölümü, hukuka aykırılığın olay özelinde detaylıca anlatıldığı ve delillere dayanıldığı açıklamalar bölümü, son olarak deliller ve talep bölümleri yer alır.
Nafaka Artırım Davasına Karşı Dava
Karşı dava, açılan davada davalının aynı konuyla ilgili dava açmasıdır. Nafaka artırım davasında da karşı dava açılması mümkündür. Söz gelimi yoksulluk nafakasının artırılması için dava açan eski eşe karşı yoksulluk nafakasının kaldırılması için karşı dava açılması mümkündür.
Karşı dava açılması halinde açılan davada, karşı davanın hukuki nedenlerinin ve delillerinin usulüne uygun olarak bildirilmesi gerekir. Yine mahkemeden talep edilenlerin tüm açıklığı ile ifade edilmesi şarttır. Bu hususların bildirilmesi ve karşı dava için gereken harçların da ikmal edilmesi durumunda mahkeme karşı dava edilen hususları inceleyerek karar verecektir.
Nafaka Artırım Davası Yetkili Mahkeme
Nafaka artırım davalarında yetkili mahkeme, nafaka alacaklısının bulunduğu yer mahkemesidir. Bu davaların, borçlunun bulunduğu yer mahkemesinde açılması gerekmemektedir. İştirak nafakasının artırılmasını isteyen velayet sahibi, diğer taraf başka bir şehirde ikamet ediyor olsa da bulunduğu yerden nafaka artırım davası açabilir. Yine yoksulluk nafakasının artırılması veya yardım nafakasının artırılması davasının da yaşadığı yer aile mahkemesine başvurarak dava açabilir.
Nafaka davalarında kesin yetki kuralı bulunmamaktadır. Bu sebeple davanın yetkisiz mahkemede açılması durumunda davalının, yetki itirazında bulunması gerekir. Aksi durumda mahkeme, yetkili olup olmadığını kendiliğinden inceleyemez.
Nafaka Artırım Davası Reddi
Nafakanın artırılması sebepleri gerçekleşmediyse açılan nafakanın artırılması davası reddedilecektir. Nafakanın artırım sebepleri paranın alım gücünün azalması, enflasyonun artması, mevcut nafakanın nafaka alacaklısının ihtiyaçlarını karşılamaya yetmemesi, nafaka yükümlüsünün malvarlığında veya gelirinde meydana gelen olağanüstü artış gibi durumlardır. Böyle durumlarda nafakanın artırılmasına hükmedilmelidir. Ancak bunlar gerçekleşmediyse veya nafaka yükümlüsünün maddi gücü daha fazla nafaka ödemeye elverişli değilse bunlar, davanın reddi sebebidir.
İştirak nafakası artırım davası açıldığında da mevcut nafakanın çocuğun ihtiyaçlarını karşılamadığı ispat edilmelidir. Bu ispat edilmediği durumda veya nafaka yükümlüsünün ekonomik gücünün bunu karşılamaya yetmediği durumlarda dava reddedilecektir.
