Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nedir?

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, taraflardan birinin diğerinin ölümüne kadar bakmayı üstlendiği, diğerinin ise ölünceye kadar kendisine bakılması halinde belli malvarlıklarını devretmeyi taahhüt ettiği sözleşmedir. Bu sözleşme Borçlar Kanunun 611. maddesinde düzenlenmiştir.

Borçlar Kanunu 611 – Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, bakım borçlusunun bakım alacaklısını ölünceye kadar bakıp gözetmeyi, bakım alacaklısının da bir malvarlığını veya bazı malvarlığı değerlerini ona devretme borcunu üstlendiği sözleşmedir.

Bakım borçlusu, bakım alacaklısı tarafından mirasçı atanmışsa, ölünceye kadar bakma sözleşmesine miras sözleşmesine ilişkin hükümler uygulanır.

Tarafların Borçları Nelerdir?

Ölünceye kadar bakma sözleşmesinde iki taraf vardır. Bunlar “Bakım Alacaklısı” ve “Bakım Borçlusu” dur.

Bakım alacaklısı, kendisine bakılması durumunda tarafların anlaştıkları malvarlıklarını bakım borçlusuna geçirmeyi taahhüt eder. Bakım borçlusu ise bakım alacaklısının konaklamasını sağlamak, gıda ihtiyaçlarını temin etmek, hastalıklarıyla ilgilenmek ve ona bakmakla yükümlüdür. Bakım borçlusunun borcu, kendi sosyal imkanları, almış olduğu malın değeri ve hakkaniyet doğrultusunda belirlenir.

Ölene kadar bakım sözleşmelerinde hem bakım borçlusu hem de bakım alacaklısının karşılıklı olarak hakları ve borçları vardır. Bu yönüyle bu sözleşme iki tarafa da borç yükleyen sözleşmelerdendir. Taraflar, birbirlerinin yükümlülüklerinin sebep ve karşılığını üstlenir. Taraflardan birinin sözleşmedeki borçlarını yerine getirmemesi durumunda diğer taraf da sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmekten imtina edebilir.

Borçlar Kanunu 614

Bakım alacaklısı, sözleşmenin kurulmasıyla bakım borçlusunun aile topluluğuna katılmış olur. Bakım borçlusu, almış olduğu malların değerine ve bakım alacaklısının daha önce sahip olduğu sosyal durumuna göre hakkaniyetin gerektirdiği edimleri, bakım alacaklısına ifa etmekle yükümlüdür.

Bakım borçlusu, bakım alacaklısına özellikle uygun gıda ve konut sağlamak, hastalığında gerekli özenle bakmak ve onu tedavi ettirmek zorundadır.

Kabul ettikleri kişilere ölünceye kadar bakma amacıyla kurulmuş olan kurumların bakım borcunun kapsamı ve ifası, kendilerince hazırlanarak yetkili makamların onayından geçen genel düzenlemelerle belirlenir. Bu düzenlemeler, sözleşmenin içeriğinden sayılır.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nasıl Yapılır?

Ölünceye kadar bakma sözleşmelerinin geçerli kabul edilebilmesi için miras sözleşmesi şeklinde yapılması gerekir. Miras sözleşmelerinin ise resmi memur önünde ve iki tanığın huzurunda yapılması gerekir. Resmi memur, sulh hukuk mahkemesi hakimi, noterler ve tapu müdürleridir.  Dolayısıyla ölünceye kadar bakma sözleşmesinin, sulh hukuk mahkemesi hakimi önünde, noterde veya tapu müdürlüğünde iki tanıkla birlikte yapılması mümkündür.

Medeni Kanunun 612. maddesinde sözleşmenin devletçe tanınmış bir bakım kurumu tarafından yetkili makamların belirlediği kurallara uyularak yapılmış olması durumunda yazılı şekilde yapılmış olmasını yeterli kabul etmektedir.

Borçlar Kanunu 612

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, mirasçı atanmasını içermese bile, miras sözleşmesi şeklinde yapılmadıkça geçerli olmaz.

Sözleşme, Devletçe tanınmış bir bakım kurumu tarafından yetkili makamların belirlediği koşullara uyularak yapılmışsa, geçerliliği için yazılı şekil yeterlidir.

Sözleşmenin imzalanması esnasında hem bakım alacaklısının hem de bakım borçlusunun hazır olması gerekir. Bakım borçlusu sözleşmenin karşı tarafına ölünceye kadar bakmayı borçlanır. Bakım alacaklısı ise karşı tarafa kendisine bakması nedeniyle malvarlığının sözleşmede belirlenen kısmını borçlanır. Bu sözleşmenin yanlış hazırlanması birçok hak kaybına yol açabilir. Bu sebeple sözleşmenin hazırlanmasında miras avukatından hukuki destek alınmasında fayda bulunmaktadır.

Tapuda Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nasıl Yapılır?

Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin resmi memur önünde ve iki tanık huzurunda yapılması yeterli kabul edilmiştir. Bu kapsamda tapu memuru önünde iki tanık huzurunda yapılan ölünceye kadar bakma sözleşmeleri hukuken geçerlidir.

Tapuda sözleşme yapılması için bazı belgelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kapsamda tarafların kimliğinin, tanıkların kimliklerinin, tarafların fotoğraflarının, temsilci varsa temsile ait belgenin, belediyeden alınmış taşınmazın emlak değerini belirten belgenin ve taşınmazın tapu senedinin hazır edilmesi gerekir. Bu belgelerin hazır olması durumunda tapu memuru önünde taraflar 2 tanık ile beraber bulunarak resmi yazılı şekilde sözleşme hazırlanır.

Tapuda Sözleşme Yapmanın Avantajı Nedir?

Tapuda yapılacak ölünceye kadar bakma akdi, taşınmaz mallar için hazırlanmaktadır. Menkul mallar, kooperatif hissesi veya tapusu olmayan taşınmazlar bakımından tapuda ölüne kadar bakma sözleşmesi yapılması mümkün değildir.

Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin bir taşınmazın devrine ilişkin olduğu durumlarda kanun, bakım borçlusuna yasal ipotek koyma hakkı getirmiştir. Bu hak gereğince bakım yükümlülüğünü yerine getirdiği takdirde taşınmaz kendisine devredilecek olan bakım alacaklısı, taşınmaza satıcı gibi yasal ipotek uygulanmasını sağlayabilir. Bu imkan bakım borçlusunun haklarını güvence altına almasını sağlamaktadır.

Borçlar Kanunu 613

Bakım borçlusuna bir taşınmazını devretmiş olan bakım alacaklısı, haklarını güvence altına almak üzere, bu taşınmaz üzerinde satıcı gibi yasal ipotek hakkına sahiptir.

Noterde Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nasıl Yapılır?

Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin noterlerde düzenlenmesi de mümkündür. Üstelik noterler, hem taşınmaz hem de taşınırlar bakımından sözleşme düzenleyebilmektedir. Ancak noterde hazırlanmış olan sözleşmenin tescilini isteme hakkı sadece taşınmazın malikine tanınmıştır.

Noterde yapılacak ölüne kadar bakma sözleşmesi, resmi yazılı şekilde ve iki tanık beyanı ile yapılır. Sözleşmeyi noterde yapacak olan kişilerin, sözleşmenin aslını, kimliklerini, tanıkların kimliklerini, fotoğraflarını hazır etmesi gerekir. Ayrıca devredilecek mal varlığı taşınmaz ise taşınmazın emlak beyan değerlerinin belirtildiği ve belediyeden alınan belge de gerekmektedir.

Sözleşme noter huzurunda düzenlenmiş ise bu durumda artık tapu sicil müdürlüğünce tekrar resmi senet hazırlanması gerekmez. Ancak noterde sözleşmenin hazırlanması durumunda mülkiyet sözleşmenin yapılma anında kendiliğinden karşı tarafa geçmemektedir. Bu sebeple özellikle taşınmazlar bakımından, ölünceye kadar bakma sözleşmesinin tapuda yapılması daha isabetlidir.

Sulh Hukuk Mahkemesinde Sözleşme Yapılabilir Mi?

Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin resmi memur önünde ve iki tanık huzurunda yapılması mümkündür. Ancak bu yöntem noterde veya tapuda sözleşme yapılmasına oranla daha uzun sürdüğü için tercih edilmemektedir.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi İptali

Ölünceye kadar bakma sözleşmeleri, sözleşmenin iki tarafına da borç yükleyen sözleşmelerdendir. Sözleşmede yüklenilen şartların yerine getirilmemesi veya sözleşmenin aranan şartları taşımaması durumunda iptalini istemek mümkündür.

Sözleşmenin iptalinde belirli bir süre vererek iptal ile belirli bir süre verilmeksizin iptal hakkı tanınmıştır. Tarafların yükümlülükleri arasında orantısızlık bulunması halinde sözleşme, altı ay önceden bildirimde bulunmak suretiyle feshedilebilir. Bu durum Borçlar Kanunun 616. maddesinde düzenlenmiştir.

Borçlar Kanunu 616

Tarafların edimleri arasında önemli ölçüde oransızlık bulunur ve fazla alan taraf kendisine bağışta bulunulma amacı güdüldüğünü ispat edemezse diğer taraf, altı ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, sözleşmeyi her zaman feshedebilir. Bu oransızlığın tespitinde, ilgili sosyal güvenlik kurumunca, bakım borçlusuna verilenin değerine denk düşen anapara değeri ile bağlanacak irat arasındaki fark esas alınır.

Sözleşmenin sona erdirilmesi anına kadar geçen sürede ifa edilmiş edimler, anapara ve faiziyle birlikte değerlendirilerek, denkleştirme sonucunda alacaklı çıkan tarafa geri verilir.

Sözleşmeden doğan borçlara aykırı davranılması nedeniyle sözleşmenin fesh edilmesi de mümkündür. Bu durum ise Borçlar Kanunun 617. maddesinde düzenlenmiştir.

Borçlar Kanunu 617

Sözleşmeden doğan borçlara aykırı davranılması sebebiyle sözleşmenin devamı çekilmez hâle gelir veya başkaca önemli sebepler sözleşmenin devamını imkânsız hâle getirir ya da aşırı ölçüde güçleştirirse, taraflardan her biri sözleşmeyi önel vermeksizin feshedebilir. Sözleşme bu sebeplerden birine dayanılarak feshedildiği takdirde kusurlu taraf, aldığı şeyi geri verir ve kusursuz tarafa, bu yüzden uğradığı zarara karşılık uygun bir tazminat ödemekle yükümlü olur.

Hâkim, sözleşmenin önel verilmeksizin feshini yerinde bulabileceği gibi, taraflardan birinin istemiyle veya kendiliğinden, aile topluluğu içinde yaşamalarına son vererek, bakım alacaklısına ömür boyu gelir bağlayabilir.

Bakım Alacaklısı Tarafından Sözleşmenin İptalini

Bakım alacaklısı olan kişi, ölümüne kadar kendisine bakılması gereken taraftır. Bakım borçlusunun, bakım alacaklısına karşı yüklendiği bakım görevini yerine getirmemesi durumunda bakım alacaklısı tarafından sözleşmenin iptali mümkündür.

Bakım Borçlusu Tarafından Sözleşmenin İptalini

Bakım borçlusu, sunduğu bakım hizmetinin karşılığı olarak bakım alacaklısının ölümü sonrasında bir malvarlığı alma hakkına sahip olur. Bakım borçlusunun, devretmeyi taahhüt ettiği malvarlığını elden çıkarması veya sözleşmeye aykırı hareket etmesi durumunda bakım borçlusu tarafından sözleşmenin iptali mümkündür.

Ölünceye Kadar Bakma Akdi Mirasçılar Tarafından İptali

Ölünceye kadar bakma akdinin iptalini (fesih edilmesini) isteme hakkı kural olarak sözleşmenin taraflarına tanınmıştır. Sözleşmedeki tarafların ölümü halinde mirasçıları ölünceye kadar bakma akdini feshini isteyemezler. Ancak mirasçılar, miras bırakanın ehliyetsiz olması durumunda öğrenme anından itibaren 1 yıl içerisinde hata, hile, korkutma sebepleriyle ölünceye kadar bakma sözleşmesine dayalı tapu iptali ve tescil davası açabilirler. Ayrıca mirasçıların, diğer şartların oluşması halinde tenkis davası açma hakları da bulunmaktadır.

Sözleşmenin tarafı olmayanları, iptal talebinde bulunması konusunda Borçlar Kanunun 165. maddesinde özel bir düzenleme yapılmıştır. Kanundaki bu düzenlemeye göre bakım alacaklısı, sözleşmedeki yükümlülükler nedeniyle nafaka ödemesi gereken kişilere karşı yükümlülüklerini yerine getiremiyorsa bu kişiler de sözleşmenin iptalini isteme hakkına sahiptir. Bu kapsamda yoksulluk nafakası, yardım nafakası veya diğer nafaka alacakları için özel bir düzenleme getirilmiştir. Ancak bu şekilde açılacak davalarda hakim, sözleşmenin iptali kararı vermeden, mahsup edilecek şekilde nafaka ödenmesine karar verebilir.

Borçlar Kanunu 615

Bakım alacaklısı, ölünceye kadar bakma sözleşmesi yüzünden kanuna göre nafaka yükümlüsü olduğu kişilere karşı yükümlülüğünü yerine getirme imkânını kaybediyorsa, bundan yoksun kalanlar sözleşmenin iptalini isteyebilirler.

Hâkim, sözleşmenin iptali yerine, bakım borçlusunun ifa edeceği edimlerden mahsup edilmek üzere, bakım alacaklısının nafaka yükümlüsü olduğu kişilere nafaka ödemesine karar verebilir.

Mirasçıların tenkis ve alacaklıların iptal davası açma hakları saklıdır.

Bakım Borçlusunun Bakım Alacaklısından Önce Ölmesi

Bakım borcunu üstlenen taraf, bakım alacaklısından önce ölmüş olabilir. Bu tür durumlarda bakım alacaklısı, bir yıl içinde ölünceye kadar bakma sözleşmesinin feshini isteyebilir. Borçlar kanunun 618. maddesinde düzenlene bu bir yıllık süre hak düşürücü niteliktedir. Bu süre içerisinde fesih yapılmazsa sözleşme ayakta kalmaya devam eder.

Borçlar Kanunu 618

Bakım borçlusu ölürse bakım alacaklısı, bir yıl içinde sözleşmenin feshini isteyebilir. Bu durumda bakım alacaklısı, bakım borçlusunun iflası hâlinde, iflas masasından isteyebileceği miktara eşit bir paranın kendisine ödenmesini, bakım borçlusunun mirasçılarından isteyebilir.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Tapu Devri Ne Zaman Olur?

Ölüne kadar bakma sözleşmelerinin tapu müdürlüklerinde veya noterlerde yapılması mümkündür. Bakım yükümlülüğünün sonucu olarak ölümle devredilmesi konusunda anlaşılan malvarlığının taşınmaz olması durumunda tapu devri, bakım alacaklısının ölümünden sonra olur. Ancak bakım borçlusu, devredilecek taşınmaza yasal ipotek koyma hakkına sahiptir. Bakım alacaklısı, bu ipotek sayesinde bakım yükümlülüğünü yerine getirdiğinde taşınmaz kendisine devredilir. Bu yöntemle borçlu, haklarını güvence altına almış olur.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nedeniyle Tapu İptal Ve Tescil Davası

Bakım yükümlüsünün, üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmiş olmasına rağmen kendisine sözleşme gereğince devredilmesi kararlaştırılan taşınmazın devredilmemiş olması muhtemeldir. Bu tür durumlarda ölünceye kadar bakma sözleşmesi nedeniyle tapu iptali ve tescil davası açılması mümkündür.

Davanın Tarafları Kimlerdir?

Ölünceye kadar bakma sözleşmesine dayalı tapu iptali tescil davasının davacısı, tapudaki tescilin hukuka aykırı olduğunu iddia eden taraftır. Bu davanın davalısı ise tapuda malik olarak görünen kişidir. Bu kapsamda sözleşme gereğince tapudaki taşınmazı üzerine alamayan bakım borçlusudur. Davalı ise tapudaki malik olarak görünen bakım alacaklısı veya mirasçılardır.

Tapu iptali ve tescil davasının, bakım alacaklısının mirasçıları tarafından açılması da mümkündür. Nitekim bakım alacaklısının, mirasçılarını miras hakkından mahrum etmek amacıyla bu sözleşme imzalanmış olabilir. Bu tür durumlarda mirasçıların, muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davası açması gerekir. Bu konuda daha fazla bilgi için “muris muvazaası” isimli yazımızı okuyabilirsiniz.

Davanın Masrafları Nelerdir?

Tapu iptali ve tescil davası nispi harca tabidir. Bu davalarda dava değeri, taşınmazın değerine göre belirlenir. Ancak davanın belirsiz alacak davası olarak açılarak öncelikle harç ve masrafların en alt seviyede belirlenmesi mümkündür. 

Görevli Ve Yetkili Mahkeme

Ölünceye kadar bakma sözleşmesine dayalı tapu iptali ve tescil davalarında, dava konusu her zaman bir taşınmazdır. Bu davalarda dava konusu ise malvarlığının mülkiyetidir. Taşınmazın mülkiyeti ile ilgili davalar bakımından ise Hukuk Muhakemeleri Kanunun 12. maddesine göre taşınmazın bulunduğu yer mahkemeleri kesin yetkilidir. Bu sebeple bu davaların taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılması şarttır. Aksi durumda mahkeme, davalı tarafından itiraz edilmemiş olsa dahi yetkisizlik kararı verebilir.

Ölünceye kadar bakma sözleşmesine dayalı tapu iptali tescil davalarında görevli mahkemesi ise asliye hukuk mahkemesidir. Usul kanunlarımız gereği görevli mahkemenin doğru belirlenmiş olması dava şartıdır. Bu sebeple davanın görevsiz mahkemede açılması durumda, davalı itiraz etmemiş olsa dahi, her aşamada görevsizlik kararı verilmesi mümkündür.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Saklı Pay

Ölünceye kadar bakma sözleşmeleri gereğince bakım yükümlüsünün üzerine düşenleri yerine getirmesi ve bakım alacaklısının ölmesi durumunda bakım alacaklısının, devretmeyi kabul ettiği mal varlıkları bakım borçlusuna geçer. Bu durum ise bakım alacaklısının mirasçılarının bazı miras haklarının azalmasına veya ortadan kalkmasına neden olabilir. Tam da bu tür durumlarda saklı payı ihlal edilen mirasçılar, saklı payın ihlalinden ötürü tenkis davası açabilirler. Bu davalarda davacının saklı paylı mirasçı olması şarttır.

Ölünceye Kadar Bakma Akdi Zamanaşımı

Ölünceye kadar bakma sözleşmelerinde özel bir zamanaşımı süresi belirlenmemiştir. Bu sebeple bu sözleşmeler bakımından genel zamanaşımı süreleri dikkate alınır. Bu kapsamda ölünceye kadar bakma akdi nedeniyle zamanaşımı on yıldır. Ancak ölünceye kadar bakma sözleşmesine dayalı tapu iptali ve tescil davaları zamanaşımına tabi değildir.

Ayrıca sözleşme gereğince bakım borçlusu olan tarafın ölümü halinde bakım alacaklısının, 1 yıl içinde sözleşmeyi feshetmesi mümkündür. Bu süre bakım borçlusunun ölümünden itibaren başlamakta olup; hak düşürücü niteliktedir.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Yargıtay Kararları

Ölünceye kadar bakma sözleşmesinde bakım borçlusu, bakım ve gözetme yükümlülüğü altındadır.

“Borçlar Kanununun 611. maddesine göre ölünceye kadar bakıp gözetme sözleşmesi, taraflara karşılıklı hak ve borçlar yükleyen bir akittir. Başka bir anlatımla ivazlı sözleşme türlerindendir. Bu sözleşme ile bakım alacaklısı, sözleşme konusu malın mülkiyetini bakım borçlusuna geçirme; bakım borçlusu da bakım alacaklısına yasanın öngördüğü anlamda ölünceye kadar bakıp gözetme yükümlülüğü altına girer.“

Yargıtay 1. Hukuk Dairesi 2018/451 E., 2019/6461 K.

Ölünceye kadar bakım sözleşmesinde bakım borcunun yerine getirilmediği iddiası sadece bakım alacaklısı tarafından ileri sürülebilir.

“Muvazaa, irade ile beyan arasında kasten yaratılan aykırılık olarak tanımlanabilir. Böyle bir iddia karşısında, asıl olan tarafların akitteki gerçek ve müşterek amaçlarının saptanmasıdır. Şayet bakım alacaklısının temliki işlemde bakıp gözetilme koşulunun değil de, bir başka amacı gerçekleştirme iradesini taşıdığı belirlenirse (örneğin mirasçılarından mal kaçırma düşüncesinde ise), bu takdirde akdin ivazlı olduğundan söz edilemez; akitte bağış amacının üstün tutulduğu sonucuna varılır.

Somut olayda; yukarıda değinilen ilke ve olgular tüm dosya içeriği ile birlikte değerlendirildiğinde, her ne kadar mahkeme gerekçesinde davalının bakım görevini yerine getirmediğine yer verilmiş ise de, ölünceye kadar bakım akitlerinde bakılmadığı ileri sürme hakkı bakım alacaklısına aittir. Mirasçılar tarafından bakım alacaklısına bakılmadığını ileri sürülürse bunun dinlenmesine yasal olanak yoktur. Kaldı ki, bakım alacaklısı sağlığında dava açmadığına göre bakıldığının kabulü zorunludur.“

Yargıtay 1. Hukuk Dairesi 2016/15399 E., 2019/6597 K.