Ortaklığın giderilmesi davası hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Nedir?
Ortaklığın giderilmesi davası paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine tabi olan taşınır veya taşınmaz malda ortak mülkiyeti sonlandırmak için açılan davadır. Bu dava sonucunda hakim, malın paylaşılmasına karar verirse ortak mülkiyet sona erer ve bireysel mülkiyete geçilmiş olur.
Birden fazla kişinin hak sahibi olduğu hisselerde ortaklardan herhangi biri, kendi hissesini ayırmak istediğinde ya da satış talebinin kabul olmaması durumlarında ortaklığın giderilmesi davası açabilir. Bu davaya izale-i şuyu davası da denilmektedir. Bu davayı açan hissedar veya hissedarlar diğer hisse sahiplerinin tamamını davalı olarak göstermelidir.
Ortaklığın giderilmesi davası hem taşınır hem de taşınmaz mallar üzerinde açılabilen dava türlerinden biridir. Paylı mülkiyete sahip olan paydaşlardan her biri paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü olmadıkça, malın paylaşılmasını isteyebilme hakkının bir sonucu olarak bu davayı açabilir. Paydaşların paylaşmayı isteyebilme hakkı on yıl ile sınırlandırılmıştır.
Paylı Mülkiyette Ortaklığın Giderilmesi
Paylı mülkiyet taşınır veya taşınmaz bir mala birden fazla kişinin malik olduğu durumlarda gündeme gelir. Bu malda ortakların payları belirlidir. Yani ortaklar aynı zamanda paydaş sıfatındadır.
Paylı mülkiyette ortaklığın giderilmesi tüm paydaşların oybirliği ile mümkündür. Bununla birlikte paydaşlardan biri dahi ortaklığı sonlandırmak istemediğinde bu yöntemle ortaklığa son vermek mümkün olmayacak ve ortaklığın giderilmesi davası açılacaktır.
Elbirliği Mülkiyetinde Ortaklığın Giderilmesi
Bir mala birden fazla kişinin malik olduğu diğer mülkiyet türü elbirliği mülkiyettir. Bu tür mülkiyette ortakların payları belirlenmiş değildir. Her bir ortak malın tamamı bakımından mülkiyet hakkı sahibidir. Elbirliği mülkiyeti çoğunlukla miras yoluyla meydana gelir. Elbirliği mülkiyetine tabi mal üzerinde ortaklar ancak birlikte tasarruf edebilirler.
Elbirliği mülkiyetine tabi taşınır veya taşınmaz bir malda ortaklığın giderilmesini isteyen ortak, ortaklığın giderilmesi davası açabilir. Bu dava sonucunda paylaştırma aksine hüküm bulunmadıkça paylı mülkiyet hükümlerine göre yapılacaktır.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Hangi Durumlarda Açılır?
Ortaklığın giderilmesi davası açılması için ortaklığa konu taşınır veya taşınmaz bir mal bulunmalıdır. Bununla birlikte bu ortaklığın bir sebepten sürdürülemiyor olması gerekir. Ortaklardan biri ortaklığı sürdürmek istemediğinde bu davayı açma hakkı bulunur.
Ortaklardan biri veya birkaçı ortaklığa konu malı satmak istiyor ve bu hususta diğer hissedarlar ile anlaşamıyor da olabilir. Bu durumda da malın satışı için ortaklığın giderilmesi davası açmak mümkündür.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Açılamayacak Haller
Türk Medeni Kanunu 698. maddesinde ortaklığın giderilmesi davası düzenlenmiştir. Kanundaki düzenlemeye göre paydaşlardan her biri, malın paylaşılmasını yani ortaklığın giderilmesini isteyebilir. Ancak bunun için hukuki bir işlem gereğince veya malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmamalıdır. Ayrıca uygun olmayan zamanda ortaklığın giderilmesinin istenemeyeceği de kanun maddesinde düzenlenmiştir.
Dolayısıyla ortaklığın giderilmesi davası açılamayacak haller hukuki işlem gereğince veya paylı mülkiyete tabi malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle ortaklığı devam ettirme yükümlülüğü bulunan haller ve uygun olmayan zamanlar olarak sayılabilir.
Satış Yoluyla Ortaklığın Giderilmesi
Ortaklığın giderilmesi iki yöntemle mümkündür. Bunlar “aynen taksim” ve “satış” yollarıdır. Davaya bakan hakim ortaklığın giderilmesi talebini yerinde görürse öncelikle malın aynen taksime uygun olup olmadığını araştırır. Mal, tarla gibi fiziken bölünmeye elverişli ise ve tarafların talebi de bu yöndeyse hakim aynen taksim yoluyla mal paylaşımına karar verebilir. Mal aynen taksime elverişli değilse veya elverişli olmasına rağmen taraflar satış yoluyla ortaklığın giderilmesini talep etmişlerse malın satışı gerçekleştirilip para ortaklar arasında paylaştırılacaktır. Bu satış icra yoluyla yapılacaktır.
Ortaklığın giderilmesi davasına ait verilen satış kararının kesinleşmesi sonrasında hâkim bir satış memurunu bu konuya ilişkin görevlendirir. Tüm bilgiler alındıktan sonra bilirkişi satış yapılacak taşınır veya taşınmaz ile ilgili bir kıymet bildirilmesi yapacaktır. Bilirkişi raporu sonuçlandıktan sonra bu durum paydaşlara tebligat yolu ile bildirilir ve rapor kesin bir hal aldıktan sonra satış işlemi gerçekleştirilir ve paydaşlara mahkeme kararı ile pay edilir. Açık artırmaya davanın tarafları da üçüncü kişiler de katılabilir.
Ortaklığın Giderilmesi Satış
Ortaklığın giderilmesi davasında taraflar aynen taksim ve satış olmak üzere iki şekilde paylaşım talep edebilir. Tarafların malın aynen taksime elverişli olup olmamasına bakmaksızın sadece satış istemesi de mümkündür. Bu durumda mahkeme paylaşımın satış yoluyla yapılmasına karar verecektir. Bununla birlikte malın fiziken bölünüp paylaşılmasının mümkün olmaması durumunda paylaşımın icradan satış yoluyla yapılmasından başka yol bulunmamaktadır.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Davalı Satış İsteyebilir mi?
Ortaklığın giderilmesi davası açıldığında her iki taraf da paylaşımın nasıl yapılacağı hususundaki taleplerini mahkemeye iletebilir. Mal aynen taksime elverişli olduğunda davacı taraf ya da taraflar aynen taksim istese bile davalılardan herhangi biri satış isterse aynen taksim söz konusu olmamaktadır. Böyle bir durumda, mahkeme ortaklığın satış yolu ile giderilmesine karar verebilir.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Devam Ederken Hisse Satışı Yapılabilir Mi?
Ortaklığın giderilmesi davası yani izale-i şuyu davası devam ederken pay sahibi kişilerin hisse satışı yapması hukuken mümkündür. Yargıtay kararları incelendiği takdirde görülen neticede izale-i şuyu davası devam ederken paydaşların hisselerini satmasının yolunun açık olduğu net bir şekilde görülür. Çünkü hukuk anlamında olay ele alındığında ortaklığın giderilmesi davası devam ederken paydaşlardan birinin hissesini satmasını engelleyen bir yasal düzenleme görülmemektedir.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Hissedarlar Arasında Satış
Ortaklığın giderilmesi davasında paylaşımın satış yoluyla yapılmasına karar verildiğinde bu satış icra aracılığıyla ve açık artırma şeklinde yapılacaktır. Bununla birlikte ortakların aralarında anlaşarak malın üçüncü kişiye satılmaması için kendi aralarında satış yapmaları da mümkündür. Ancak bunun için paydaşların oybirliği gerekmektedir. Paydaşlardan birinin malın satışının hissedarlar arasında değil açık artırmayla yapılmasını istemesi halinde mahkeme satışın açık artırmayla yapılmasına karar verecektir.
Birden Fazla Taşınmaz İçin Ortaklığın Giderilmesi
Ortaklığın giderilmesi davasına tek bir mal konu edilebileceği gibi birden fazla taşınmaz için de ortaklığın giderilmesi davası açılması mümkündür. Bu kapsamda yerleşik Yargıtay kararları incelendiğinde davaya konu edilen taşınmazların bir kısmı bakımından bu davanın kabulüne ve malların paylaşımına karar verilip diğer mallar bakımından ise davanın reddedildiğine rastlanmaktadır. Böyle bir durumda taşınmazların değeri ayrı ayrı tespit edilip satış da ayrı ayrı gerçekleştirilmek üzere davanın kabul edildiği taşınmazlar bakımından ortaklık giderilecektir.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Cevap Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?
Ortaklığın giderilmesi davası, miras paylaşımı alanında sıklıkla başvurulan davalardan biri olup miras hukukunu ilgilendiren bir davadır. Ortaklığın giderilmesi davası açıldığında davalı tarafından 2 hafta içerisinde bu davaya cevap verilmesi gerekir. Bu cevap dilekçesinde savunmalar ve itirazlar ile delilleri açık bir şekilde yer almalıdır. Davaya cevap verilmemesi durumunda ise hak kaybının yaşanması durumu söz konusu olur.
Her davada somut olaya bağlı olarak dikkat edilecek noktalar farklıdır. Bu açıdan, cevap dilekçesini yazarken miras avukatından destek almak gerekir. Böylece, herhangi bir açık uç bırakmadan eksiksiz bir şekilde cevap dilekçesi hazırlanmış olur. Ortaklığın giderilmesi davaları Sulh Hukuk Mahkemelerinde açılmaktadır.
Cevap dilekçesinde yazılması gerekenler Hukuk Mahkemeleri Kanununda belirtilmiştir. Bu unsurlar şunlardır:
- Mahkemenin adı: Davacı tarafından dava dilekçesi hangi mahkemeye verildi ise davaya cevap dilekçesi de aynı mahkemeye verilmek üzere yazılır. Cevap dilekçesinde aynı mahkemenin adı yer almalıdır. Davalı, kendine tebliğ edilen tensip zaptı ile öğrendiği mahkemeye hitaben cevap dilekçesini yazacaktır.
- Tarafların ad, soyad ve adresi: dava dilekçesini tebliğ alan davalı dava dilekçesindeki tarafları esas alarak davaya cevap dilekçesi yazmalıdır. Davalı, cevap dilekçesi ile birlikte tebligata elverişli olan Türkiye’de bir adres bildirmek zorundadır.
- Davalının T.C. numarası: davalının Türk vatandaşı olması durumunda T.C. kimlik numarası bildirmek durumundadır. Eğer davalı bir avukat tarafından temsil ediliyorsa avukatının adı, soyadı, adresinin belirtilmesi gerekir.
- Savunmanın dayanağı olan olaylar: dava dilekçesi kendisine tebliğ edilen davalı, dava dilekçesinde bulunan olayların ispatı için savunma yapmalıdır. Davalı, karşı dava açacaksa bunun cevap süresini geçirmeden süre dahilinde yapmalıdır. Cevap dilekçesinde belirtilmeyen durumlar mahkeme tarafından incelenemeyeceği için bu konuda dikkatli olunmalıdır.
- Dayanılan Deliller: davalı, cevap dilekçesini yazarken dayandığı delilleri mutlaka belirtilmesi gerekir. Delil unsurları davalının, davacının haksızlığını ispatlayabilmesi için oldukça önemlidir.
- Hukuki Sebepler: cevap dilekçesi veren davalı hangi hukuki sebeplere dayandığını mutlaka belirtmelidir.
- Talep ve Sonuç: davaya cevap veren davalı cevap dilekçesindeki taleplerini açık bir şekilde mutlaka belirtilmelidir. Davalı davacının davasının reddini isteyeceği gibi kabul de edebilir. Bu dilekçede vekillerinin imzasının da bulunması gerekir.
Avukat Yaşar Öksüz’ün Milliyet’te yayınlanan yazılarını buradan okuyabilirsiniz.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Nasıl Engellenir?
Ortaklığın giderilmesi davasının ortaklığı sonlandırmak ve malın satışı ile paraya çevrilmesini sağlamak amacıyla açılır. Bu davanın açılmasını engellemek isteniyorsa, davacı ya da davalılar ile anlaşma yoluna gitmelidir. Bunun dışında ortaklığın giderilmesi davasını engellemenin bir yolu bulunmamaktadır. Çünkü her bir ortağın ortaklığın giderilmesini ve bu yolla malın satış veya aynen taksim yoluyla paylaştırılmasını isteme hakkı bulunur.
Ortaklığın Giderilmesi Davasına Katılmamak
Davayı açan davacı paydaş, davaya katılmak zorundadır. Davacının mazeretsiz olarak duruşmaya katılmaması veya mazeretinin geçerli kabul edilmemesi durumunda davasının işlemden kaldırılmasına karar verilir.
Davalı taraf ise duruşmaya katılmak zorunda değildir. Bu durumda yargılama, davalının yokluğunda devam eder ve davalı, yokluğunda yapılan işlemlere itiraz edemez.
Davada davalı olarak görünen paydaşlar kendilerine davanın tebligatı yapıldıktan sonra süre içinde söz konusu davaya itiraz edeceklerse mahkemeye dilekçe vermeli ve duruşmaya katılmalıdır. Ancak davaya söz konusu malın satışına bir itirazları yoksa davaya katılma zorunluluğu yoktur. Mahkeme onlar olmasa da diğer şartların sağlanması ile satışın gerçekleştirilmesine karar verir.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Sonucu Ne Olur?
Ortaklığın giderilmesi davasında uyuşma sağlanamaması halinde paydaşlardan birinin isteği ile hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına ve payların eşit olarak bölünememesi durumunda eksik değerdeki parçaya para eklemesi yapılarak denkleştirilmesine karar verebilir. Eğer davaya konu taşınır veya taşınmaz mal fiziki bölünmeye elverişli değilse veya taraflar satış yoluyla paylaşım talebinde bulunmuş ise bu durumda açık artırma yoluna başvurulur ve malın satışı yapılır.
Malın açık artırma yolu ile satılabilmesi için tüm paydaşların rızası şartı vardır. Açık artırma yolu ile satışta herkesin satın alma hakkı bulunmaktadır. Fakat paydaşlar malın sadece paydaşlar arasında açık artırma yoluyla satışını talep ediyorlarsa açık artırma yalnızca paydaşlar arasında yapılır.
Ortaklığın giderilmesi davasının kazananı yada kaybedeni bulunmaz. Davanın tarafı olan kişiler davadan aynı oranda etkilenmektedir.
Aile konutu şerhi bulunan taşınmaz bakımından da ortaklığın giderilmesi talep edilebilir.
Ortaklığın Giderilmesi Dava Masrafı
Ortaklığın giderilmesi davası açılırken başvuru harcı, peşin harç, tebligat yapılacak her bir davalı başına tebligat ücreti, gider avansı, bilirkişi ücreti gibi gider kalemleri ödenir. Bilirkişi ücretinin ve kaç davalıya tebligat yapıldığına bağlı olarak değişen tebligat ücretinin her ortaklığın giderilmesi davasında aynı olmaması sebebiyle her dava bakımından masraf değişmektedir. Ancak 2023 yılında ortaklığın giderilmesi dava masrafı yaklaşık 2.000-TL’dir.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Vekâlet Ücreti
Müvekkil ve avukat arasında kararlaştırılan avukatın görevi dolayısıyla aldığı ve davanın masraflarından bağımsız olan ödemeye vekalet ücreti denir. Ortaklığın giderilmesi davasında vekâlet ücretini öğrenmek için öncelikle bir miras avukatı ile görüşerek vekil tayin etmek gerekir. Ortaklığın giderilmesi davası sonucunda davanın seyrine göre avukat ile başından itibaren konuşup anlaşan davacı ya da davacılar avukata yapacağı vekillik için çıkan vekâlet ücreti ödenir. Vekalet ücreti avukatın taleplerine ya da davanın zorluğuna göre değişiklik gösterebilir.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Yetkili Mahkeme
Ortaklığın giderilmesi davası yetkili mahkeme, davaya konu taşınmazın bulunduğu yerdeki sulh hukuk mahkemesidir. Bu mahkeme, tek yetkili mahkemedir. Ev, bahçe, arsa ve tarla gibi taşınmaz üzerindeki ortaklığın giderilmesi davasında yetkili mahkeme, taşınmazın bulunduğu yer Sulh hukuk mahkemesi tek yetkili ve görevli mahkemedir. Taşınır mallar açısından açılan ortaklığın giderilmesi davasında yetkili mahkeme ise yasada öngörülen genel yetki kurallarına göre belirlenir.
Birden fazla taşınmazın aynı davaya konu edilmesi, tek bir davanın içerisinde bütün taşınmazların üzerindeki ortaklığının giderilmesinin talep edilmesi de mümkündür. Taşınmazların farklı şehirlerde olması mirastan kaynaklı ortaklığın giderilmesi davasında sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Böyle bir durumda her taşınmaz için ayrı ayrı davalar açılmasına gerek yoktur, taşınmazlardan birinin bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesinde açılan tek bir dava ile ortaklığın giderilmesi istenebilir.
