Aile Konutu Şerhi

Aile konutu şerhi hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.

Aile Konutu Nedir?

Aile konutu, eşlerin yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, yaşantısına yön veren, tüm yaşamsal faaliyetlerinin merkezinde olan, acı ve tatlı günleri içinde yaşadığı, anılarla dolu mekandır.

Aile konutu tektir. Eşlerin birden fazla konutlarının olduğu durumlarda hangi konut aile yaşamlarının daha merkezindeyse o konut aile konutu olarak kabul edilir. Bu tür durumlarda resmi ikametgah kayıtlarına bakılmaktadır. Her iki eş de aynı ikamet adresinde ikamet olarak görünüyorsa, kural olarak bu konut aile konutu olarak kabul edilir. Aksini iddia eden tarafın bu konuda dava açması ve davasını ispat etmesi gerekir.

Bir konutun aile konutu olarak nitelendirilebilmesi için, eşler arasında resmi evlilik bağının olması gerekir. Taraflar evli değilse veya evlilikleri sona ermişse bu durumlarda aile konutundan bahsedilemez. Ancak eşler arasında boşanma davası veya ayrılık davası olması evliliklerini doğrudan sona erdiren bir durum değildir. Bu sebeple boşanma davası devam ederken dahi konut, aile konutu olma özelliğini korur. Yine aynı şekilde eşlerden birinin konutu terk etmesi durumunda da konut, aile konutu olma özelliğini korumaktadır.

Aile Konutu Şerhi Nedir?

Aile konutu şerhi, eşlerden birinin diğerinin rızası olmadan aile konutu üzerinde tasarrufta bulunmasını engelleyen ve tapu kütüğüne işlenen özel bir şerhtir.

Aile konutu, üzerinde şerh olmasa dahi kanunun sağladığı korumaları sağlar. Ancak şerh, aile konutuna dair korumaların üçüncü kişilerce tapuda görülebilir olmasını sağlar. Bu sebeple aile konutunun sağladığı korumalardan faydalanmak için aile konutuna şerh koydurmak oldukça önemlidir.

Aile Konutu Şerhi Hangi Korumaları Sağlar?

Aile konutuna konulacak şerh, konutun habersiz şekilde satılıp devredilmesini engellemek isteyen eş bakımından çok önemli bir koruma sağlamaktadır. Nitekim üzerinde şerh olan taşınmaz, diğer eşin rızası olmadan devredilmez veya üzerinde ipotek ve benzeri sınırlı ayni hak tesis edilemez. Bu husus Medeni Kanun’un 194. maddesinde açık şekilde düzenlenmiştir. Kanundaki düzenleme şu şekildedir;

Medeni Kanun 194 – Aile Konutu

“Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.

Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilir.

Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir.

Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hâline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur.”

Medeni Kanundaki düzenlemeden de anlaşılacağı üzere aile konutu olan taşınmazda mülk sahibi olan eş, diğer eşin rızasını almadan herhangi bir devir veya tasarrufta bulunamaz. Dolayısıyla aile konutu şerhi konulan taşınmazda, şerh koyduran eşin rızası alınmadan satış, bağış, ipotek konulması veya intifa tesisi gibi işlemlerin hiçbirisi gerçekleşemez.

Yine eşlerin aile konutunda kirada oturdukları durumlarda kira sözleşmesinin tarafı olmayan eşin rızası olmadan kira sözleşmesinin feshedilmesi mümkün değildir.

Oturulmayan Eve Aile Konutu Şerhi Konulabilir Mi?

Bir konutun, aile konutu sayılabilmesi için eşlerin düzenli olarak orada yaşaması ve birlikte yaşam sürmeleri gerekmektedir. Eşlerin yaşam merkezi olarak ikamet etmediği ev, aile konutu olarak nitelendirilemez. Dolayısıyla böyle bir konuta da aile konut şerhi konulamaz. Aile konutunun, fiilen ve düzenli olarak kullanılıyor olması gerekir.

Oturulmayan eve aile konutunun bir şekilde konulduğu durumlarda mülk sahibi olan eş, aile konutundaki şerhin kaldırılması davası açabilir. Bu durumda davayı gören mahkeme, şerh konulan konutun, aile konutu olup olmadığını kapsamlı şekilde inceler. Yapılan inceleme neticesinde aile konutu olmayan konuta şerh konulduğunu tespit ederse aile konutu şerhinin kaldırılmasına karar verebilir.

İpotekli Eve Aile Konutu Şerhi Konulabilir Mi?

İpotekli eve aile konutu şerhi konulmasında bir engel yoktur. Nitekim şerh konulması ipoteğin varlığını ortadan kaldıracak nitelikte bir işlem değildir. Ancak aile konutuna ipotek konulması için malik olmayan eşin rızası aranır. Malik olmayan eş rıza göstermezse aile konutu üzerine ipotek konulması mümkün değildir. Bir şekilde şerhin konulması durumunda malik olmayan eş, ipoteğe itiraz edebilir.

Kiradaki Eve Aile Konutu Şerhi Konulabilir Mi?

Aile konutu şerhi konulabilmesi için eşlerden birinin taşınmazın maliki olması gerekir. Aksi halde mülkiyet hakkı kısıtlanır. Bu sebeple kiradaki eve aile konut şerhi konulamaz. Zira mülkiyeti üçüncü kişiye ait bir taşınmaz ise eşlerce aile konutu olarak kullanılıyorsa hak sahibi olan üçüncü kişinin bu taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkını sınırlayıcı şekilde, tapu kütüğüne şerh konulması mümkün değildir.

Kiradaki taşınmaz bir aile konutu ise kira sözleşmesinin tarafı olmayan eşin elbette bazı hakları bulunmaktadır. Nitekim kira sözleşmesinin tarafı olmayan eş, rızası olmadan kira sözleşmesinin feshedilmez. Bu hak, aile konutu şerhi konulmasına bağlı olmaksızın kazanılan haklardandır. Nitekim şerh konulmasa dahi aile konutu, kanundaki korumaları sağlar.

Aile Konutu Şerhi İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Aile konutu olan taşınmaza şerh, sadece tapu müdürlüğü tarafından konulmaktadır. Tapu müdürlükleri ise aile konut şerhi konulması için bazı belgeler aramaktadır. Bu kapsamda aile konutu şerhi konulması için gerekli belgeler şunlardır;

– Aile konutu şerhi konulmasına ilişkin talep dilekçesi.

Dilekçenin, tapu müdürlüğüne hitaben hazırlanması, taşınmazın ada, parsel ve pafta bilgileri ifade edilerek şerh konulması talebinde bulunulması ve imzalanması yeterlidir.

– Konutun, aile konutu olduğunu gösterir muhtarlıktan alınmış belge.

Şerh koyduracak eşin, taşınmazın bulunduğu yerdeki muhtarlığa giderek; yaşadığı konutta hem kendisinin hem de mülk sahibi olan eşinin ikamet ettiğine dair bir yazı alması gerekir. Bu yazı muhtarlığa başvurulmasından hemen sonra hazırlanılarak verilmektedir.

– Tarafların evli olduklarını gösterir nüfus kayıt örneği.

Aile konutu konulabilmesi için eşlerin evli olmaları gerekir. Tapu müdürlüğü de şerh koymak için bu hususu görmek isteyecektir. Bu kapsamda nüfus kayıt örneğinin sunulması gerekmektedir. Nüfus kayıt örneği e-devlet üzerinden alınabileceği gibi yaşanılan ilçenin nüfus müdürlüğünden de alınabilmektedir.

– Fotoğraflı nüfus cüzdanı, fotokopisi ve vesikalık fotoğraf.

İfade ettiğimiz belgelerin hazır edilerek tapu müdürlüğüne başvurulması üzerine başvuruya konu evraklar değerlendirilerek aynı gün içerisinde olumlu veya olumsuz şekilde karar verilmektedir. Aile konutu şerhi konulması talebinin reddedilmesi durumunda eksikliklerin giderilerek yeniden başvuru yapılması mümkündür. Ancak eksiklikler giderilemeyecek nitelikte ise aile konutuna şerh konulması için dava açılması gerekir. Bu dava “aile konutu şerhi davası” olarak isimlendirilmektedir.

Aile Konutu Şerhi Koydurmak Boşanmaya Neden Olur Mu?

Eşlerden birinin diğeri hakkında boşanma davası açabilmesi için, boşanmaya neden olacak kusurlu bir eylemin bulunması gerekir. Hiçbir eş, yasal haklarını kullanmasından ötürü boşanmaya mecbur bırakılamaz. Aile konut şerhi koydurmak da malik olmayan eşin, aile konutuna dair haklarını korunması adına kanunda düzenlenmiş özel bir koruma yöntemidir. Bu sebeple şerh koydurmak boşanma nedeni olarak gösterilemez.

Eşlerden birinin, diğer eşin aile konutuna şerh koydurması nedeniyle boşanma talebinde bulunduğu durumlarda açılan boşanma davasının reddine karar verilir.

Boşanmada Şerh Koymak Mümkün Mü?

Boşanma davalarında hakim, eşlerin boşanmasına neden olan davranışların bulunup bulunmadığını, velayet taleplerini, yoksulluk nafakası taleplerini, iştirak nafakası taleplerini ve tazminat taleplerini inceler. Yine boşanma davalarında hakim, dava süresince ortaya çıkabilecek geçici hukuki korumaları sağlayarak aile konutunun taraflardan birine tahsis edilmesine karar verebileceği gibi tedbir nafakasına da hükmedebilir. Ancak boşanma davası içerisinde hakimin, aile konutuna şerh koyacak şekilde karar verebilmesi mümkün değildir.

Boşanma davası devam ederken aile konutuna şerh koydurmak isteyen eşin, gerekli belgeleri hazırlayarak tapu müdürlüğüne başvurması gerekir. Boşanma davasının açılmış olması şerh konulmasına engel oluşturmamaktadır. Ancak bu talebin boşanma davası içerisinde istenilmesi hukuken mümkün değildir.

Boşanma davası ile aile konut şerhi konulması davasının birlikte açılması halinde ise mahkeme, aile konutu üzerine ihtiyati tedbir tesis edebilir. Zira bu durumda konutun aile konutu olup olmadığı dava konusu haline dönüşecektir. Bu başvuruların açılmasında boşanma avukatından yardım alınmasında fayda bulunmaktadır.

Avukat Yaşar Öksüz’ün Milliyet’te yayınlanan yazılarını buradan okuyabilirsiniz.

Boşanma Sonrası Aile Konutu Şerhi Kalkar Mı?

Aile konut şerhinin geçerliliğini sürdürebilmesi için eşler arasındaki evlilik birliğinin devam ediyor olması gerekir. Eşler arasındaki evlilik birliğinin bir sebeple sona ermesi ve evlilik birliğinin sona ermesi durumunda aile konutuna dair korumalar da ortadan kalkar.

Evlilik birliğinin sona ermesinin başında boşanma gelmektedir. Boşanma kararının kesinleşmesi ile birlikte evlilik resmi olarak sona erer. Dolayısıyla aile konutundaki şerhi de geçerliliğini yitirir. Mülkiyet hakkına sahip olan eş, kesinleşmiş mahkeme kararını ilgili tapu dairesine ibraz ederek, tek taraflı olarak şerhin kaldırılmasını talep edebilecektir. Boşanma kararı ve kesinleşme şerhi sunulmasına rağmen şerh kaldırılmazsa malik olan eşin, aile konutu şerhinin kaldırılması davası açması gerekir.

Evlilik birliğinin ölümle sona ermesi de muhtemeldir. Ölüm durumunda da aile konutundaki şerh kendiliğinden etkisini yitirecektir. Bu tür durumlarda ölüm belgesinin tapu müdürlüğüne ibraz edilerek aile konutundaki şerhin kaldırılması talep edilebilir.

Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?

Aile konut şerhi konulması için iki yöntem bulunmaktadır. Bunlardan ilki, tapu müdürlüğüne gerekli evrakların sunulması ve başvurulmasıdır. Bir diğer yöntem ise aile konutu şerhi konulması davası açılmasıdır.

Tapuda Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?

Tapuda şerhi koydurmak isteyen eşin, gerekli belgeleri önceden hazırlaması ve tapu müdürlüğüne başvurması gerekir. Yapılacak başvuru öncesinde e-devlet üzerinden tapu randevu alınması da gerekmektedir.

Dava ile Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?

Tapuya başvuruda bulunulduktan sonra şerh konulması taleplerinin herhangi bir nedenle reddedilmesi durumunda malik olmayan eş, dava açarak aile konutun şerh konulmasını isteyebilir. Özellikle taraflardan birinin resmi ikametgah adresinin farklı olması durumunda tapu müdürlüğü aile konut şerhi konulması taleplerini reddetmektedir. Bu tür durumlarda malik olmayan eşin, malik eşin aslında bu konutta yaşadığını ispat ederek aile konutu şerhi konulması davası açması gerekir. Bu davalarda mahkeme, dava süresince ihtiyati tedbir kararı vermektedir. Dava sonunda ise davacı eşin haklı olduğu ispat edilirse mahkeme kararı ile şerh konulmaktadır.

E-Devletten Aile Konutu Şerhi Konulur Mu?

Tapu müdürlüğüne gidilmeden e-devlet aracılığıyla aile konutu şerhi konulması da mümkündür. Bu başvuru için e-devlet sistemine girilmesi, girilen ekranda arama bölümüne webtapu yazılması gerekir. Gelecek web tapu ekranından aile konutu konulması istenilen taşınmaz seçilmeli ve gerekli belgeler sistemden yüklenilerek aile konut şerhi konulması talep edilmelidir.

Tapuda Aile Konutu Şerhi Yoksa Satış Yapılabilir Mi?

Aile konut şerhi olmayan bir taşınmazın tapuda başka bir kişiye satış yapılması mümkündür. Tapuda yapılacak bu işlemi engelleyen bir durum bulunmamaktadır. Ancak malik olmayan eş, yapılan işleme itiraz ederek tapunun tekrar eşine devredilmesini isteyebilir. Bu durum Medeni Kanunun 194. maddesinde aile konutuna dair korumaların bir sonucudur. Üstelik bu koruma, aile konutu şerhi konulmasına da bağlanılmamıştır. Bu sebeple konutta aile konutu şerhi olmasa dahi malik olmayan eş, tapuda yapılan devir işlemine itiraz etme hakkına sahiptir.

Eşler, tapu müdürlüğüne başvurarak veya mahkeme aracılığıyla aile konutu şerhi talep edebilirler. Şerh koyulabilmesi için konutun aile konutu olması ve tapuda kayıtlı bir taşınmaz olması gerekmektedir. Aile konutu için de yasal bir evlilik ve hukuka uygun bir şekilde ailenin tüm yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdikleri konut olması gerekmektedir.

Aile konutu şerhinin konulması, kurucu değil açıklayıcı niteliktedir. Diğer eşin rızası olmadan aile konutunu satamaz, devredemez ve kiralayamaz. Ancak şerh olmadığı takdirde aile konutu olduğunun ispatı gerekir.

Şerh konulmasının en büyük önemi üçüncü kişilere karşı koruma sağlamasıdır. Şerh olmasa üçüncü kişinin iyi niyeti gündeme gelir. Ancak şerh tapu kütüğüne kayıtlı olduğu için alenidir. Bu sebeple üçüncü kişinin iyi niyeti söz konusu olamaz.

Aile Konutu Nedeniyle Tapu İptali Ve Tescil Davası Nedir?

Malik olmayan eşin rızası alınmaksızın aile konutu üzerinde yapılan tasarrufların engellenmesi için açılan davalara aile konutu şerhi nedeniyle tapu iptali ve tescil davası denilmektedir.

Bu davalarda mahkeme, malik olmayan eşin rızası alınmadan tapuda devir yapıldığını tespit etmesi halinde tapuda yapılan devrin geçersizliğini tespit ederek aile konutu nedeniyle tapu iptali ve tescil davasının kabulüne karar verecektir. Bu durumda mülk, eski malik olan eşe geçecektir.

Aile Konutu Nedeniyle Tapu İptali Ve Tescil Davasının Tarafları

Aile konutu şerhi nedeniyle tapu iptali ve tescil davasının davacısı, rızası alınmayan eştir. Bu davalarda davalılar ise aile konutunun tapuda maliki olarak görünen eş ile taşınmazı devralan üçüncü kişidir.

Üçüncü kişinin İyi niyeti Korunur Mu?

Aile konutu nedeniyle tapu iptali ve tescil davalarında, taşınmazı devralan üçüncü kişinin iyiniyetli olup olmamasının hiçbir önemi bulunmamaktadır. Taşınmazı devralan kişi, iyi niyetli olsa dahi yapılan işlemin geçersiz olması sebebiyle iptal edilmesi mümkündür. Ancak aile konutu nedeniyle tapu iptali ve tescil davaları zor davalardandır. Bu sebeple bu davalarda uzman boşanma avukatından destek alınmasında menfaat bulunmaktadır.

Aile Konutu Nedeniyle Tapu İptali Ve Tescil Davasında Görevli Mahkeme

Mahiyet itibariyle tapu iptali ve tescil davası olması sebebiyle bu davalarda yetkili mahkeme taşınmazın bulunduğu yerdeki mahkemelerdir. Kanunda düzenlenen bu yetki kuralı kesin niteliktedir. Taşınmazın bulunduğu mahkemenin dışında davanın açılması durumunda ise yetkisizlik kararı verilir.

Tapu iptali ve tescil davalarında genellikle asliye hukuk mahkemeleri görevlidir. Ancak aile konutu nedeniyle tapu iptali ve tescil davalarında uyuşmazlığın temeli aile hukukunu ilgilendirmektedir. Bu sebeple bu davalarda aile mahkemesi görevlidir.

Aile Konutu Şerhi Yargıtay Kararları

Mahkeme kararı ile aile konutu şerhi konulması durumunda şerhin kaldırılması ancak dava yolu ile istenebilir.

“Dava konusu taşınmaza, mahkeme kararı ile aile konutu şerhi konulmasına karar verildiğinden, aile konutu şerhinin kaldırılması da ancak dava yolu ile istenebilir.”

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2019/1350 E., 2019/3311 K. 25.03.2019 T.

Konutun, aile konutu vasfını kaybetmesi durumunda aile konutu nedeniyle tapu iptali ve tescil davası konusuz kalır.

”Dava Türk Medeni Kanununun 194. maddesine dayalı tapu iptali ve tescile ilişkin olup, toplanan delillerden; tarafların davanın devamı sırasında 03.01.2018 tarihinde kesinleşen kararla boşandıkları, bu sebeple dava konusu taşınmazın aile konutu olma niteliğini kaybettiği anlaşılmaktadır. Bu itibarla konusuz kalan tapu iptali ve tescil davası hakkında 29.11.2018 tarihli 2018/3963 esas ve 2018/13802 karar sayılı bozma ilamımız gereğince “Karar verilmesine yer olmadığına” karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır.

Davanın konusuz kalması sebebiyle esası hakkında “Karar verilmesine yer olmadığına” karar verilmesi halinde, yargılama giderleri ile bunun kapsamına dahil olan vekalet ücreti hakkında, davanın açıldığı tarihteki tarafların haklılık durumu nazara alınarak hüküm tesis edilmelidir. Aile konutunun, hak sahibi eş tarafından devri ve konut üzerindeki hakların sınırlandırılması, diğer eşin açık rızasına bağlıdır. Bu rıza alınmadan konutla ilgili yapılan tasarruf işlemi geçersizdir.”

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2019/7978 E., 2019/12757 K. 24.12.2019 T.

Arsa tapulu taşınmazda aile konutu şerhi, taşınmazda aile konutu olan bölümle sınırlı olarak şekilde konulur.

“Dava konusu taşınmazın altı dükkan üstü ev olan iki katlı bina ve arsa vasfıyla tapuda kayıtlı olduğu, yapılan keşifte de zemin ve 1 katlı yapı, zemin katta da bir adet market olarak kullanılan işyeri ve deponun mevcut olduğu anlaşılmaktadır. Mahkemece yapılan keşif sonucu aldırılan bilirkişi raporu hükmün infazına elverişli değildir.

Dava aile konutuna dayalı tapu iptali ve tescil ile taşınmaza aile konutu şerhi konulması davası (TMK m.194) olduğuna göre öncelikle aile konutu olarak kullanılan bölümün belirlenmesi gerekir. Bu hususlara yönelik mahkemece bilirkişiden ek rapor alınması veya gerekiyorsa yeniden keşif yapılması, uzman bilirkişiden “Aile konutu” olarak kullanılan bölümün kroki ve harita üzerinde işaretlenmesinin istenmesi ve aile konutu olan bölümle sınırlı olacak şekilde “Aile konutu şerhi konulması ” ve bu bölüm yönünden tapu iptali ve tescile karar verilmesi gerekir.”

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2019/4708 E., 2019/10812 K. 05.11.2019 T.