Muhdesatın aidiyetinin tespiti hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.
Muhdesat Aidiyetinin Tespiti Nedir?
Muhdesat, bir taşınmaz üzerinde bulunan bina, ağaç gibi yapılardır. Muhdesat kural olarak üstünde bulunduğu arazinin bütünleyici parçası kabul edilir ve o taşınmazın maliki muhdesatın da maliki sayılır.
Ancak taşınmaz üzerinde taşınmaz malikine ait olmayan muhdesat da bulunabilir. Muhdesatın, üzerinde bulunduğu arazinin malikine ait olmayıp kendine ait olduğunu iddia eden kişi mahkemeden bunun tespitini isteyebilir. Buna muhdesat aidiyetinin tespiti denir.
Muhdesat İddiası Nedir?
Muhdesat iddiası, bir kişinin bir taşınmaz üzerindeki ağaç veya bina şeklindeki bir yapının kendisi tarafından meydana getirildiğini, dolayısıyla mülkiyetinin taşınmaz malikine değil de kendisine ait olduğunu öne sürmesidir. Bu iddiasını bir tespit davası açarak ileri sürer. Bu davanın adı muhdesatın aidiyetinin tespiti davasıdır.
Muhdesatın Aidiyetinin Tespiti Davası
Muhdesat, bir taşınmazın üzerinde bulunan ağaç, kulübe veya bina gibi yapılardır. Muhdesatın aidiyetinin tespiti davası bu yapıların kendisi tarafından meydana getirilmesi sebebiyle taşınmaz malikine değil de kendisine ait olduğunu iddia eden kişinin açabileceği dava türüdür. Bu dava, gayrimenkul davaları arasındadır. Bu dava tespit davası niteliğindedir. Muhdesatın aidiyetinin tespiti davası açılması için davacının bunda güncel hukuki yararının bulunması gerekmektedir. Taraflar arasında görülmekte olan bir ortaklığın giderilmesi davası veya muhdesat hakkında kamulaştırma işleminin varlığı durumunda hukuki yararın olduğu kabul edilmektedir.
Sonuç olarak muhdesatın aidiyeti davası bir ortaklığın giderilmesi davası veya kamulaştırma davası görülmekteyken, taşınmazda bulunan yapıların taşınmazın malikine değil, kendisine ait olduğunu ileri süren kişi tarafından açılabilir.
Dava Kime Karşı Açılır?
Muhdesatın aidiyeti davası taşınmazın üzerinde bulunan yapılara ilişkin açıldığından, tapuda kayıtlı olan tüm maliklere karşı açılır. Maliklerden ölenler varsa onların halefleri olan mirasçılarına karşı da bu dava açılabilmektedir. Ancak tapu kaydındaki maliklere karşı davanın açılması mümkün değilse veya eksik kişiler varsa taraf teşkili yönünde karar verilmesi gerekecektir.
Bu dava, paylı mülkiyete tabi bir taşınmaz üzerindeki muhdesat hakkında, taşınmaza paylı maliklerden biri tarafından açılıyorsa muhdesat iddiasını kabul etmeyen bütün diğer paydaşların davalı olarak gösterilmesi zorunludur.
Muhdesatın Aidiyeti Nasıl İspat Edilir?
Genel hukuk kuralı olan ‘‘iddia eden kişi iddiasını ispatlamakla yükümlüdür’’ ilkesinden hareketle sözünü ettiğimiz taşınmazın üzerinde bulunan yapıların kendisine ait olduğunu iddia eden davacı taraf, bu iddiasını mahkemeye sunacağı deliller ile kanıtlamalıdır. Buna karşılık davalı da davacının iddialarının aksi yönde deliller sunarak davacının iddiasını çürütebilir. İddiasını ispatlayamayan taraf için mahkeme aleyhe hüküm verecektir.
Muhdesatın aidiyetinin tespiti davasında davacının ispat edeceği husus bu taşınmazın bütünleyici parçası haline gelen yapıların kendisi tarafından inşa edilmiş olduğu veya söz konusu muhdesat örneğin bir ağaç ise bunu kendisinin dikmiş olduğudur. Nitekim muhdesatın aidiyeti niteliği itibariyle bir tespit davasıdır ve bu davada hakim, muhdesatın unsurlarını kim meydana getirdiyse onun lehine muhdesatın aidiyetinin tespiti yönünde karar verecektir.
Bu davada taşınmazın üzerinde bulunan bütünleyici parçalara dair hesaplamalarda bulunulması gerekecektir. Davacının delil olarak tanık göstermesi durumunda da keşifte bilirkişi raporuna geçirilmek kaydıyla muhdesatın aidiyetine ilişkin tanıklar hakim huzurunda dinlenebilecektir.
Avukat Yaşar Öksüz’ün Milliyet’te yayınlanan yazılarını buradan okuyabilirsiniz.
Muhdesatın Aidiyeti Bilirkişi Raporu
Bilirkişi, hakimin uzmanlık alanının bulunmadığı konularda bilgisine başvurulan ve listeden atanan kişilerdir. Hakimin talebi doğrultusunda hesaplamalar yaparak bir rapor oluşturur ve bunu hakime sunar.
Muhdesatın aidiyeti davasında bilirkişi raporu önemli bir delil türüdür. Bu dava türünde bilirkişiye başvurulursa bilirkişi, muhdesatın nitelikleri ile ilgili değerlendirmeler yapacaktır.
Görevli Mahkeme
Muhdesatın aidiyetinin tespiti davasında görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesi, yetkili mahkeme ise taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Dolayısıyla dava, taşınmazın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesinde açılır.
Muhdesatın Tespiti Davası Hangi Hallerde Açılır?
Muhdesatın aidiyetinin tespiti davası açmanın bazı şartları bulunmaktadır;
- Bu dava yalnızca gayrimenkulün üzerinde bulunan yapı için açılabilir. Nitekim muhdesat bir taşınmaz üzerindeki yapıya verilen isimdir. Taşınıra ilişkin bir muhdesatın aidiyeti açılması mümkün değildir.
- Muhdesatın aidiyetinin tespiti davası açılabilmesi için davacının güncel bir hukuki yararı bulunmalıdır. Görülmeye devam eden ortaklığın giderilmesi davasının, kamulaştırma işleminin veya kentsel dönüşüm uygulamasının bulunması durumunda davacının dava açmakta hukuki yararının bulunduğu kabul edilir.
- Taşınmazın malikinin, davacının muhdesatın kendisine ait olduğu iddiasını kabul etmemesi gerekir. Kabul ediyorsa aidiyete ilişkin tespite gerek kalmamış olacaktır.
Niteliği itibariyle bir çeşit tespit davası olan muhdesatın aidiyetini davaları; taşınmazın üzerinde, bu taşınmaza ait bütünleyici parçası haline gelen yapılar, dikili ağaçlar gibi unsurların kim tarafından yapılmış, dikilmiş yahut inşa edilmiş olduğunun tespit edilmesi için açılır.
Muhdesat Bedeli Nasıl Hesaplanır?
Muhdesatın bedelinin bilirkişi tarafından davaya konu olmuş olan yapının niteliğine göre hesaplanması gerekmektedir. Örnek verecek olursak; taşınmaz üzerindeki kulübe veya binanın yapısı, yaşı, piyasa değerindeki bedeli ya da aynı şekilde ağaçların cinsi, yaşı üzerinden bir bedel hesaplanır.
Paylı Mülkiyette Muhdesatın Aidiyeti
Paylı mülkiyet, bir mala birden fazla kişinin payları oranında malik olduğu mülkiyet türüdür.
Paylı mülkiyete tabi bir taşınmaz üzerindeki bir yapıda da muhdesat iddiası ileri sürülebilir. Muhdesatın aidiyeti davası açılması için muhdesatın bulunduğu taşınmazın paylı veya elbirliği mülkiyetine tabi olması önem arz etmez.
Muhdesat iddiasında bulunan, taşınmaz üzerinde hak sahibi olmayan bir kişi olabileceği gibi taşınmaza paylı mülkiyetle malik paydaş da bu davayı açabilir. Paylı mülkiyette bu davanın davalı tarafında muhdesat iddiasını kabul etmeyen bütün paydaşlar bulunmalıdır. Paylı mülkiyete tabi bir taşınmaz üzerindeki muhdesatın mülkiyetinin kendine ait olduğunu ileri süren davacı da bir paydaş da dava açarken diğer paydaşlardan bu muhdesat iddiasını kabul etmeyenlerin tamamını davalı olarak göstermek zorundadır.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Muhdesat İddiası
Ortaklığın giderilmesi davası paylı mülkiyete veya elbirliği mülkiyetine tabi bir malda bu birlikte mülkiyet halini aynen taksim veya satış yoluyla sonlandırmak ve bireysel mülkiyete geçilmesi istemiyle açılan davadır. Üzerinde muhdesat bulunan bir taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açıldıysa paydaşların her biri muhdesat iddiasında bulunabilir. Dolayısıyla muhdesat iddiası ortaklığın giderilmesi davasında ileri sürülebilir.
Ortaklığın giderilmesi davası devam ederken paydaşlardan biri muhdesat iddiasında bulunursa ve diğerleri bu iddiayı kabul ederse hakim muhdesatın iddia eden tarafa ait olduğuna karar verir. Ancak taraflardan biri tarafından dahi muhdesat iddiası kabul edilmediğinde iddia eden tarafa bir süre verilir. Bu süre içinde muhdesatın aidiyetinin tespiti davası açılmazsa muhdesat iddia edilmemiş gibi ortaklığın giderilmesi davası görülmeye devam edilir. Verilen süre içinde muhdesatın aidiyeti davası açılırsa bu dava bekletici mesele yapılacaktır.
Muhdesatın Aidiyeti Davası Zamanaşımı
Muhdesatın aidiyeti davası açılması için öngörülmüş bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır. Bununla birlikte ortaklığın giderilmesi davasında muhdesat iddiası ileri sürülmüşse hakim tarafından muhdesatın aidiyeti davası açılması için bir kesin süre belirlenecektir. Bu sürede dava açılmazsa muhdesat iddiası yapılmamış gibi ortaklığın giderilmesi davası görülmeye devam edilecektir.
