Soybağının Reddi Davası

Soybağının reddi davası hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.

Soybağının Reddi Davası Nedir?

Eşler arasında evlilik birliği devam ederken dünyaya gelen çocuklar, kural olarak eşlerin ortak çocukları olarak kabul edilir. Yine evlilik birliğinin sona ermesinden itibaren üç yüz gün içinde dünyaya gelen çocuklar da kural olarak eşlerin ortak çocukları olarak kabul edilir. Kanundan kaynaklanan bu duruma babalık karinesi denilmektedir.

Babalık karinesi içinde doğan çocuk, annenin eşi olarak görünen erkeğin nüfusuna kaydedilir. Ancak evlilik birliği devam ederken veya evliliğin sona ermesinden sonraki üç yüz gün içerisinde dünyaya gelen bu çocuğun babası, başka bir erkek de olabilir. Bu tür durumlarda nüfus kayıtlarına göre baba olarak görünen erkek, çocuğun babası olmadığını ifade edip dava açabilir. Bu davaya soybağının reddi davası denilmektedir.

Soybağının reddi davası Medeni Kanunun 285 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.

Medeni Kanunu 285 – Babalık Karinesi

Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır.

Medeni Kanunu 286 – Soybağının Reddi

Koca, soybağının reddi davasını açarak babalık karinesini çürütebilir. Bu dava ana ve çocuğa karşı açılır.
Çocuk da dava hakkına sahiptir. Bu dava ana ve kocaya karşı açılır.

Kimler Soybağının Reddi Davası Açabilir?

Soybağının reddi davasının kimler tarafından açılabileceği Medeni Kanunun 286. maddesinde düzenlenmiştir. Kanundaki düzenlemeye göre soybağının reddi davası, baba olarak görünen erkek eş veya çocuk tarafından açılabilir. Erkek eş tarafından açılacak davanın, anneye ve çocuğa karşı yöneltilmesi gerekir. Çocuk tarafından dava açılması durumunda ise davanın, anneye ve erkek eşe karşı açılması gerekir. Erkek eşin dava hakkı ile çocuğun dava hakkı birbirinden bağımsızdır.

Erkek eş ve çocuk dışındaki bazı kişilerin de belli şartlar dahilinde dava açma hakkı bulunmaktadır. Bu durum Medeni Kanunun 291. maddesinde düzenlenmiştir. Kanundaki düzenlemeye göre erkek eşin altsoyu, annesi, babası ve çocuğun gerçek babası olduğunu iddia eden kişi de soybağının reddi davası açabilir. Ancak bu kişilerin dava hakkı, kocanın ölmesi veya gaipliğine karar verilmesi ya da sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybetmesi hâllerinde doğmaktadır. Üstelik bu kişilerin de erkek eşin dava açma süresinin geçmesinden önce dava açması şarttır.

Medeni Kanunu 291 – Diğer ilgililerin dava hakkı

Dava açma süresinin geçmesinden önce kocanın ölmesi veya gaipliğine karar verilmesi ya da sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybetmesi hâllerinde kocanın altsoyu, anası, babası veya baba olduğunu iddia eden kişi, doğumu ve kocanın ölümünü, sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybettiğini veya hakkında gaiplik kararı alındığını öğrenmelerinden başlayarak bir yıl içinde soybağının reddi davasını açabilir.

Çocuğun Soybağının Reddi Davası Açması Mümkün Mü?

Çocuk, tek başına soybağının reddi davası açma hakkına sahiptir. Çocuk tarafından açılacak soybağının reddi davalarında davalı olarak annenin ve baba olarak görünen erkek eşin olması şarttır. Bu durumlarda davalılar arasında zorunlu dava arkadaşlığı mevcuttur.

Baba Olduğunu İddia Eden Kişinin Soybağının Reddi Davası Açması

Soybağının reddi davası, sadece nüfus kayıtlarına göre baba olarak görünen erkek eş veya çocuk tarafından açılabilir. Bu sebeple kural olarak baba olduğunu iddia eden kişinin soybağının reddi davası açması mümkün değildir. Bu tür durumlarda baba olduğunu iddia eden kişinin nüfus kaydının düzeltilmesi davası açması gerekir.

Ayrıca Medeni Kanun 291. maddesinde bir istisnaya yer verilmiştir. Bu istisna doğrultusunda çocuğun gerçek babası olduğunu iddia eden kişi, kocanın ölmesi veya gaipliğine karar verilmesi ya da sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybetmesi durumunda ve erkek eşin dava açma süresi içerisinde soybağının reddi davası açabilir.

Soybağının Reddi Davasının Şartları Nelerdir?

Soybağının reddine karar verilebilmesi için Medeni Kanunun 285 ve devamındaki şartların gerçekleşmesi gerekir. Bu kapsamda;

• Çocuğun evlilik birliği içerisinde veya evlilik birliğinin sona ermesinden itibaren üçyüz gün içinde dünyaya gelmesi gerekir.
• Davanın erkek eş veya çocuk tarafından açılması gerekir. Ancak istisnai olarak erkek eşin ölmesi veya gaipliğine karar verilmesi ya da sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybetmesi hâllerinde, erkek eşin altsoyu, annesi, babası ve çocuğun gerçek babası olduğunu iddia eden kişi de babalık davası açabilir.
• Davanın bir yıl içerisinde açılması gerekir. Bir yıllık süre erkek eş bakımından çocuğun doğduğunu ve baba olmadığını veya annenin hamile kaldığı sırada başka bir erkek ile cinsel ilişkide bulunduğunu öğrendiği tarihten başlamaktadır. Çocuk bakımından ise bu süre ergin olduğu tarihten başlar.

Soybağının Reddi-Nüfus Kaydının Düzeltilmesi

Soybağı ile ilgili karışıklıkların olduğu durumlarda açılacak davalar karıştırılmaktadır. Bu tür durumlarda açılacak en önemli iki dava soybağının reddi davası ile nüfus kaydının düzeltilmesi davasıdır. Ancak bu iki dava türü arasında dava şartları, süreler ve dava açacak kişiler bakımından farklılıklar bulunmaktadır. Nitekim;

• Soybağının reddi davası, babalık karinesine dayanılarak açılmaktadır. Dolayısıyla soybağının reddi davası açılabilmesi için çocuğun ya evlilik birliği içerisinde ya da evlilik birliğinin sona ermesinden itibaren üçyüz gün içerisinde dünyaya gelmiş olması gerekir. Nüfus kaydının düzeltilmesi davasında ise babalık karinesine dayanılmaz. Bu kapsamda erkek eş veya ilgilisi, nüfus kütüğüne kaydedilen çocukla arasında soybağının bulunmadığının tespiti için nüfus kaydının düzeltilmesi davası açabilir.
• Soybağının reddinde nüfus kaydı kütüğe doğru şekilde tescil edilmiştir. Ancak nüfus kütüğündeki bu tescil, gerçek durumla örtüşmemektedir. örneğin çocuk, dışardan bakıldığında evlilik birliği içinde dünyaya gelmiş ve bu şekilde kaydedilmiştir. Ancak çocuk eşlerin ortak çocuğu değildir. Nüfus kaydının düzeltilmesi davasında ise nüfus kaydı, baştan yanlış olarak kütüğe geçirilmiştir.
• Soybağının reddi davalarında görevli mahkeme aile mahkemesidir. Nüfus kaydının düzeltilmesi davalarında görevli mahkeme ise yanlış işlemin giderilmesi amacıyla açıldığı için asliye hukuk mahkemesidir.

Avukat Yaşar Öksüz’ün Milliyet’te yayınlanan yazılarını buradan okuyabilirsiniz.

Soybağının Reddi Davası Nasıl İspatlanır?

Soybağının reddi davası, başta DNA testi, nüfus kayıtları ve tanık anlatımları olmak üzere her türlü delil ile ispat edilebilir. Bu davada davacı erkek eşin baba olmadığını ispat etmesi yeterli olup; gerçek babanın kim olduğunu ispat etmesi gerekmez.

Soybağının Reddi Davasında Dna Testi

Soybağının reddine ilişkin davalarda en önemli delil DNA testidir. Davacı tarafından soybağının reddi talebi ile dava açıldığında mahkeme erkek eşi ve çocuğu DNA testi için ilgili kuruma sevk eder. Kurum tarafından yapılacak inceleme sonrasında hazırlanacak rapor mahkeme dosyasına ibraz edilir. Söz konusu rapor mahkeme tarafından verilecek karar bakımından büyük öneme sahiptir.

Soybağının Reddi Davasında Çocuğa Kayyım Atanması

Soybağının reddi davalarında çocuğun menfaati ile anne veya babanın menfaatinin çatışma ihtimali oldukça yüksektir. Bu sebeple bu davalarda, çocuğun dava sürecine dair haklarını koruması bakımından bir kayyım atanır. Atanacak kayyım, çocuğun menfaatleri doğrultusunda gerekli itirazları yapma ve başvurularda bulunma hakkına sahiptir.

Soybağının Reddi Davası Zamanaşımı

Soybağının reddi davasında zamanaşımı süreleri erkek eş, çocuk ve ilgililer bakımından ayrı ayrı olarak düzenlenmiştir. Kanundaki düzenlemelere göre;

• Erkek eş, çocuğun doğduğunu ve baba olmadığını veya annenin hamile kaldığı sırada başka bir erkek ile cinsel ilişkide bulunduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl içinde davasını açmak zorundadır.
• Çocuk, ergin olduğu tarihten başlayarak en geç bir yıl içinde soybağının reddi davasını açmalıdır. Bu kapsamda ergin olması başka bir nedene dayanmıyorsa çocuğun 18 yaşını doldurmasından itibaren bir yıl içinde bu davayı açması şarttır. Aksi durumda dava hakkı kendiliğinden sona erecektir.
• Erkek eşin altsoyu, annesi, babası veya baba olduğunu iddia eden kişilerin ise, çocuğun doğumunu ve kocanın ölümünü, sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybettiğini veya hakkında gaiplik kararını öğrenmelerinden başlayarak bir yıl içinde soybağının reddi davasını açmaları gerekir.

Soybağının reddi davalarında düzenlenen süreler hak düşürücü süre niteliğindedir. Bu sebeple taraflar, süre konusunda itirazda bulunmasa bile süreler hakim tarafından kendiliğinden dikkate alınır. Ancak davanın açılmasında yaşanan gecikme haklı bir sebebe dayanıyorsa bir yıllık süre, haklı nedenin ortadan kalkmasından itibaren işlemeye başlar.

Anne Babanın Evlenmesi Durumunda Soybağı

Evlilik birliği dışında dünyaya gelen çocuk, annesinin ve babasının birbiriyle evlenmesi durumundan başkaca hiçbir işlem yapılmasına gerek kalmaksızın evlilik içinde doğmuş çocuklara dair hükümlere tâbidir. Bu tür durumlarda eşlerin, evlilik dışında doğmuş olan ortak çocuklarını, evlenme sırasında veya evlenmeden sonra, yerleşim yerlerindeki veya evlenmenin yapıldığı yerdeki nüfus memuruna bildirmeleri zorunludur. Bu bildirimle soybağı kurulmuş olacaktır.

Soybağının Kurulması İçin Açılacak Diğer Davalar Nelerdir?

Baba ile çocuk arasında soybağı kurulmasının diğer bir yolları tanıma ve babalık davasıdır. 

Tanıma Medeni Kanunun 295. maddesinde düzenlenmiştir. Kanundaki düzenlemeye göre tanıma, babanın nüfus memuruna veya mahkemeye yazılı başvurusu ya da resmî senette veya vasiyetnamesinde yapacağı beyanla soybağını kurması şeklinde gerçekleşir.

Babalık davası ise Medeni Kanunun 301. maddesinde düzenlenmiştir. Kanundaki düzenlemeye göre anne veya çocuk; çocuk ile baba arasındaki soybağının mahkemece belirlenmesi için biyolojik babaya dava açabilir. 

Medeni Kanun soybağı davalarını belirli sayı ile sınırlamıştır. Bu davalar dışında soybağı davası açılabilmesi mümkün değildir. Ayrıca soybağına dair davalarının ilelebet açılabilmesini kabul edilmemiş ve hak düşürücü süreler düzenlenmiştir.

Soybağının Reddi Davası Yargıtay Kararları

Soybağının reddi davalarında çocuğa kayyım atanması gerekir.

“Çocuk ile anne arasındaki hukuki soybağı doğumla, çocuk ile baba arasındaki hukuki soybağı ise anneyle evlilik, tanıma, babalık davasında verilen hüküm veya evlat edinmeyle kurulmaktadır. Baba ile çocuk arasında evlilik içinde doğmayla oluşan babalık karinesine, dayalı olarak hukuken kurulmuş bulunan soybağı ilişkisinin ortadan kalkması ancak soybağının reddi ile söz konusu olabilmektedir. Soybağının reddi davasının başarıya ulaşarak çocuk ile babası arasındaki soybağının ortadan kalkması sonucunda çocuk, baba yönünden soybağı bulunmayan çocuk statüsüne girer.

Medeni Kanunu’nun 286. maddesinde, çocuğun da anne ile kocası aleyhine açacağı soybağının reddi davası ile babalık karinesini çürütebileceği; 289. maddesinde ise çocuğun soybağının reddi davasını ergin olduğu tarihten başlayarak en geç bir yıl içinde açması gerektiği, gecikmeyi haklı kılan sebepler varsa bir yıllık sürenin bu sebebin ortadan kalkmasından sonra başlayacağı hükme bağlanmıştır.

Çocuk adına anne tarafından açılan soybağının reddi davasında, anne ve çocuk arasında menfaat çatışması bulunduğundan çocuğa kayyım atanarak davacı açısından taraf teşkili sağlanmalı, çocuk tarafından açılan soybağının reddi davalarında husumetin anneye de yöneltilmesi gerektiğinden kayyıma “Annenin davaya davalı sıfatı ile” dahil edilmesi için süre verilmesi ve sonuç olarak davalı açısından da taraf teşkili sağlandıktan sonra işin esasına girilmesi, delillerin toplanılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekir”

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2017/11626 E., 2019/4901 K., 13.05.2019 T.