Vasiyetnamenin iptali davası hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.
Vasiyetname Nedir?
Vasiyetname, miras bırakanın maddi ya da manevi son istek ve arzularını ölmeden önce tek taraflı olarak beyan etmesidir. Vasiyetname ölüme bağlı tasarruflardan biridir. Vasiyetname ile miras bırakan, sahip olduğu malvarlığının, kendisinin ölümünün ardından nasıl paylaştırılacağına ilişkin karar verebilme özgürlüğüne sahip olacaktır.
Vasiyetnamenin düzenlenebilmesi için 15 yaşını doldurmuş olmak ve ayırt etme gücüne sahip olmak yeterlidir. Bununla beraber kanunda belirtilen şartlara uygun gerçekleştirildiği sürece geçerliliğini korur.
Vasiyetname Nasıl Düzenlenir?
Vasiyetnamenin düzenlenmesi için hukukumuzda 3 temel yöntem belirlenmiştir. Bunlar resmi vasiyetname, el yazılı vasiyetname ve sözlü vasiyetnamedir.
Resmi Vasiyetname Nasıl Düzenlenir?
Resmi vasiyet türünün şartları kanunda düzenlenmiştir. Buna göre resmi vasiyetname noterde ya da sulh hukuk mahkemelerine başvurularak düzenlenebilir. Resmi vasiyetname, iki tanığın huzurunda ve resmi memur tarafından düzenlenir. Miras bırakan vasiyetini resmi memura sözlü olarak açıklar. Ardından memur tarafından, miras bırakanın vasiyetinde belirttiği hususlar yazıya dökülür, akabinde memur tarafından miras bırakana verilir.
Vasiyet, miras bırakan tarafından okunur, istek ve arzuları doğrultusunda yazılmışsa imzalanır. Memur tarafından da tarih konularak imzalanarak işlem tamamlanmış olur.
El Yazılı Vasiyetname Nasıl Düzenlenir?
El yazısı ile düzenlenen vasiyetnamenin şeklen geçerli olabilmesi için tamamen miras bırakanın el yazışı ile hazırlanması gerekir. El yazısı ile düzenlenen vasiyetnamede tarih de dahil tüm yazıların el yazısı ile belirtilmesi ve miras bırakanın da imzanın bulunması gerekir. Tarih, el yazısı ve imza detaylarına dikkat edilerek oluşturulan bir vasiyetname şekil olarak geçerli olacaktır.
Geçerlilik şartı olmasa da vasiyetname miras bırakanın isteğine göre noterde açık ya da kapalı saklanabileceği gibi, sulh hukuk hakimliğine de verilebilir.
Sözlü Vasiyetname Nasıl Düzenlenir?
Sözlü vasiyetname yöntemine çoğunlukla olağanüstü koşulların varlığı halinde başvurulur. Savaş, hastalık, yakın ölüm tehlikesi gibi durumlarda yukarıda belirtilen 2 vasiyetname türünün gerçekleştirilememesi durumunda bu yönteme başvurabilir. Miras bırakanın 2 kişiye vasiyetini açıklaması ve bu 2 kişinin bu vasiyeti yazıya dökmesi gerekmektedir. Ardından vasiyetin açıklandığı kişiler, evrakı sulh hukuk hakimliğine ya da asliye hukuk mahkemesine teslim etmelidir.
Vasiyetnamenin Açılması Nasıl Olur?
Vasiyetin açılmasına ilişkin düzenleme Medeni Kanun’un 596. Maddesinde yer almaktadır. Kanundaki düzenleme gereği vasiyetname, miras bırakanın ölümünün ardından 1 ay içinde miras bırakanın son yerleşim yerindeki sulh hukuk mahkemesinde açılır.
Vasiyetname resmi şekilde düzenlendiyse ya da el yazısı ile düzenlenip notere teslim edilmişse noter, sulh hukuk mahkemesine ihbarda bulunur. İhbarın yapılması ile vasiyetname açılmış olur. Eğer vasiyetname mirasçılardan birine teslim edilmişse ya da mirasçılar tarafından bulunduysa mirasçıların sulh hukuk mahkemesine teslim etmesi de mümkündür. Bu durumda da vasiyet açılmış olur.
Vasiyetin mahkemeye iletilmesinde vasiyetnamenin geçerli olup olmadığına bakılmaz. Sulh hukuk mahkemesine iletilen vasiyetname, hakim tarafından açılır. Açılan vasiyetname hem yasal mirasçılara hem de atanmış mirasçılara tebligatla bildirilir.
Hakim tarafından verilen vasiyetnamenin açılması kararına karşı itiraz yolu açık olup, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde istinafa başvurarak vasiyetnameye itiraz edilebilir. İtiraz edilmemesi halinde ise karar kesinleşir.
Vasiyetnamenin İptali Sebepleri Nelerdir?
Bir ölüme bağlı tasarruf olan vasiyetnamenin iptal edilebilmesi için gerekli şartlar Medeni Kanun’un 557 maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;
– Vasiyetnamenin, miras bırakanın tasarruf ehliyetinin bulunmadığı sırada düzenlenmesi durumunda vasiyetnamenin iptali davası açılabilir.
– Vasiyetname; korkutma, yanıltma, aldatma ya da zorlama neticesinde düzenlenmişse vasiyetnamenin iptali davası açılabilir.
– Vasiyetnamenin içeriği, bağlandığı koşullar veya yüklemeler hukuka veya ahlâka aykırı ise vasiyetnamenin iptali davası açılabilir.
– Vasiyetname kanunda öngörülen şekillere uyulmadan yapılmışsa vasiyetnamenin iptali davası açılabilir.
Avukat Yaşar Öksüz’ün Milliyet’te yayınlanan yazılarını buradan okuyabilirsiniz.
Vasiyetnamenin İptalini Kimler İsteyebilir?
Vasiyetnamenin iptalini kimlerin isteyebileceği hukukumuzca düzenlenmiş, Medeni Kanun’un 558’inci maddesinde hüküm altına alınmıştır. İlgili hüküm uyarınca vasiyetnamenin iptalini, vasiyetnamenin iptal edilmesinde menfaati bulunan mirasçılar ve vasiyet alacaklıları vasiyetnamenin talep edebileceklerdir.
Dikkat edilmesi gereken husus, kanun maddesi ile tüm mirasçıların değil, yalnızca vasiyetnamenin iptal edilmesinde menfaati olan mirasçıların hakkı korunmuştur. Bu durum farklı görünüş şekilleriyle karşımıza çıkabilir. Miras bırakanın malvarlığının çok büyük bir kısmını vasiyetname vasıtasıyla bir başkasına bırakması ve saklı pay mirasçılarının vasiyetnamenin iptalini talep etmesidir. Yine vasiyet alacaklısı için verilebilecek bir örnek ise miras bırakanın bir malvarlığını farklı vasiyetnameler ile farklı kişilere bırakmasıdır. Bu halde ilk vasiyet alacaklısının iptal hakkının varlığından söz edilir.
Vasiyetname İle Miras Sözleşmesi Arasındaki Farklar
Vasiyetname ile miras sözleşmesi arasında bazı farklar mevcuttur;
– Farklardan ilki ehliyet yönündendir. Vasiyetname yapmak için 15 yaşını doldurmak ve ayırt etme gücüne sahip olmak yeterliyken, miras sözleşmesi yapmak için kişinin hukuken tam fiil ehliyetine sahip olması gerekir.
– Diğer bir fark düzenlenme şekli bakımından kendini gösterir. Miras sözleşmesi yalnızca resmi şekilde yapılabilmekte olup, vasiyetname yukarda açıklandığı üzere el yazısı, sözlü ve resmi şekillerde yapılabilmektedir.
– Miras sözleşmesi adı üzerinde bir “sözleşme” olup en az 2 tarafa ihtiyaç duymaktadır. Bununla birlikte vasiyetname “tek taraflı bir irade beyanı” olup beyanın bir kişiye yöneltilmesi gerekmez.
– Vasiyetname, miras bırakanın ölüm anına kadar koşula bağlı olmaksızın serbestçe geri alınabilir. Buna karşılık miras sözleşmesinden tek taraflı irade beyanı ile dönmek kural olarak mümkün değildir.
Noterde Yapılan Vasiyetnamenin İptali Davası
Vasiyetname noterde yapılsa dahi kanunda sıralanan dört halden birinin gerçekleşmesi durumunda iptali davası açılması mümkündür. Örneğin miras bırakanın noter huzurunda düzenlenen vasiyetname ile yalnızca erkek çocuklarına miras bırakması, ancak kız çocuğuna bir miras bırakmaması durumunda vasiyetnamenin iptali davası açılabilir. Bu durumda kendisine miras bırakılmayan kız çocuğunun vasiyetnamenin iptali davası açabilir. Dolayısıyla bir vasiyetnamenin noter huzurunda yapılmış olması, iptal sebeplerinin gerçekleşmiş olması durumunda, vasiyetnameye ek bir koruma sağlamaz.
Vasiyetnamenin İptali Davası Açma Süresi
Vasiyetnamenin iptali davasının açılma süresi Medeni Kanun’un 559’uncu maddesinde düzenlenmiştir. Hukukumuzda iptal davasını açmak için 1 yıllık, 10 yıllık ve 20 yıllık süreler öngörülmüştür. Bu kapsamda;
– 1 yıllık süre
Davacı, miras hakkı olduğunu öğrendiği, aynı zamanda iptal sebebini öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde vasiyetnamenin iptali davasını açmalıdır. Bu durumda süre miras hakkını öğrendiği tarihten değil, iptal sebebini öğrendiği tarihten itibaren başlayacaktır.
– 10 yıllık süre
İptal davası her durumda vasiyetnamenin açılmasından itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ise 10 yıllık hak düşürücü süre iyiniyetli vasiyet alacaklısına karşı açılabilecek dava süresidir. Vasiyet alacaklısının iyi niyetli olmasından anlaşılması gereken, vasiyet alacaklısının düzenlenen vasiyetnamenin iptal sebeplerini bilmemesidir. Yani vasiyet alacaklısı miras hakkı olduğunu bilir, ancak vasiyetnamenin iptal sebebini bilmez.
– 20 yıllık süre
20 yıllık süre ise kötü niyetli olan vasiyet alacaklısına karşı vasiyetnamenin iptali davası açma süresidir. Vasiyet alacaklısının kötü niyetli olmasından anlaşılması gereken, vasiyet alacaklısının düzenlenen vasiyetnamenin iptal sebeplerini bilmesidir.
Vasiyetnamenin iptali davası bozucu yenilik doğuran haklardandır. Bu sebeple ifade ettiğimiz süreler hak düşürücü süre niteliğindedir. Bu sebeple itirazda bulunulmasa dahi mahkeme, bu süreleri kendiliğinden dikkate almak zorundadır.
Ayrıca vasiyet alacaklısının vasiyetin tenfizi davası açmış olması halinde dava devam ederken hak düşürücü süre gözetilmeksizin düzenlenen vasiyetnamenin geçersiz olduğu, iptal edilmesi gerektiği ileri sürülebilir. Davanın sonuçlanması ve vasiyet alacaklısının alacağına kavuşmuş olması halinde işlemin iptali talep edilemeyecektir.
Vasiyetnamenin İptali ve Tenkis Davası Birlikte Açılabilir Mi?
Vasiyetnamenin iptali davası ve tenkis davalarının birlikte açılabilmesi mümkündür. Ancak vasiyetnamenin iptali davası ile tenkis davasının aşamalı olarak istenilmesi gerekir. Bu kapsamda davacının, önce vasiyetnamenin iptalini, vasiyetnamenin iptali taleplerinin kabul edilmemesi halinde ise tenkis talep etmesi gerekmektedir. Bu taleplerin birlikte ileri sürülmesinde hukuken bir sakınca bulunmamaktadır.
Ancak vasiyetnamenin iptali davası açabilecekler ile tenkis davası açabilecekler her zaman aynı kişi olmayabilir. Zira tenkis davasını yalnızca saklı pay mirasçısının açabilir. Bu kapsamda vasiyetnamenin iptali davası ile tenkis davasını birlikte açabilmek için, saklı pay mirasçısının vasiyetname yoluyla payının ihlal edilmesi gerekir.
Vasiyetnamenin İptali Davasında Görevli Ve Yetkili Mahkeme
Vasiyetnamenin iptali davasında görevli mahkemeler Asliye Hukuk Mahkemeleridir.
Vasiyetnamenin iptali davalarında yetkili mahkeme ise ölenin son yerleşim yeri mahkemesidir. Bu davalarda yetki, kesin yetki niteliğindedir. Bu sebeple davanın yetkisiz mahkemede açılması durumunda mahkeme, davalının itirazı olmasa da yetkisizlik kararı vermek zorundadır.
Vasiyetnamenin Tenfizi Nedir?
Vasiyetnamenin tenfizi, vasiyetin yerine getirilmesi anlamına gelmektedir. Vasiyetnamenin tenfizi, kanun koyucu tarafından “vasiyet alacaklısına” verilmiş bir haktır. Vasiyet alacaklısı, yasal mirasçıdan farklı bir kavram olup, miras bırakanın vasiyetnamede bir hakkı, bir malvarlığını devrettiği kişidir.
Vasiyet alacaklısı yalnızca vasiyette belirtilen hakkı, alacağı ya da malvarlığını talep etme yetkisine sahiptir. Ancak vasiyet alacaklısının lehine tesis edilen bu hakka, alacağa, malvarlığına kavuşabilmesi için birtakım yollar izlenmesi gerekmektedir. Vasiyet alacaklısının alacağına kavuşmasının yolu vasiyetin tenfizi davası ile mümkündür.
Vasiyetin Tenfizi Nasıl Yapılır?
Vasiyetnamenin, mirasçıların başvurusu üzerine açılması durumunda miras bırakanın vefatının ardından yasal mirasçılar “mirasçılık belgesi” almak için Sulh Hukuk Mahkemesine başvururlar. Başvuru üzerine Sulh Hukuk Mahkemesi bütün mirasçıları çağırır ve vasiyetnameyi açar ve yasal mirasçılara da mirasçılık belgesini verir. Vasiyet alacaklısı mirasçı olmadığından mirasçılık belgesi verilmeyecektir.
Belirtmek gerekir ki, vasiyet alacaklısı bakımından vasiyetnamenin açılması, vasiyette kendisine bırakılan mal varlığına ya da hakka sahip olması için yeterli olmayacaktır. Vasiyet alacaklısı yalnızca vasiyetnamenin açılması ile hakkına kavuşamaz. Vasiyet alacaklısı alacağına kavuşmak için talepte bulunmak zorundadır. Vasiyet alacaklısı, Medeni Kanun uyarınca, kendisinin vasiyet alacaklısı olduğunu öğrendikten ve vasiyetnamenin açılmasının ardından vasiyetnamenin tenfizi davasını açabilir.
Vasiyetnamenin tenfizi davası bütün mirasçılara karşı miras bırakanın son yerleşim yerindeki asliye hukuk mahkemesinde açılır.
Vasiyetnamenin Tenfizi Ne Zaman İstenir?
Vasiyetnamenin tenfizinin ne zaman istenebileceği sorusunun cevabı Medeni Kanun’da düzenlenmiştir. Vasiyetnamenin tenfizi vasiyetname açıldıktan hemen sonra istenebilir. Vasiyet alacaklısı, vasiyetnamenin tenfizini vasiyetnamenin açılmasından itibaren 10 yıl içinde istemelidir. Belirtmek gerekir ki bahsi geçen süre hak düşürücü süredir. Hak düşürücü süre niteliğine haiz olması nedeniyle 10 yıllık sürenin geçmesi halinde vasiyet alacaklısının talep hakkı ortadan kalkacaktır.
Yasal mirasçıların, vasiyetnamenin iptalini talep etmesi durumunda daha önceden açılmış olan vasiyetnamenin tenfizi davası durur. Bu durumda vasiyetnamenin iptali davası, vasiyetnamenin tenfizi davası bakımından bekletici mesele haline gelir. Vasiyetnamenin iptali davası sonucunda davacının iptal talebi reddedilirse, vasiyetnamenin tenfizi davası devam eder. Buna karşılık vasiyetnamenin iptali davasında davacının vasiyetnamenin iptali talebi mahkeme tarafından kabul edilirse vasiyetnamenin kendisi ortadan kalkacaktır. Bu durumda vasiyetnamenin tenfizi davasının temel unsunu ortadan kalktığı için vasiyet alacaklısının alacağı ve vasiyetnamenin tenfizi talep hakkı da ortadan kalkar.
Vasiyetnamenin Tenfizi İçin Kararın Kesinleşmesi Gerekir Mi?
Mahkeme tarafından vasiyetnamenin açılmasına ilişkin verilen karara karşı istinaf yolu açıktır. Yani mirasçıların itiraz hakkı bulunmaktadır. Verilen karara karşı itiraz süresi gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren başlar. 2 haftalık süre içerisinde karara karşı itiraz edilmezse karar kesinleşir. Karar kesinleşmeden vasiyetnamenin tenfiz edilmesi mümkün değildir.
Vasiyetname Kaç Yıl Geçerlidir?
Miras bırakan tarafından tek taraflı irade beyanı olarak ortaya çıkan vasiyetname, miras bırakan iradesini geri almadığı sürece, ölene dek geçerlidir. Hukukumuzda vasiyetnamenin geçerli olması için belli bir süre öngörülmemiştir. Miras bırakan ölümüne kadarki sürede vasiyetnamesinde yer alan hükümlerin hiçbiriyle bağlı değildir, istediği zaman vasiyetnamesinden dönebilir.
Miras bırakan sözlü vasiyetname yolu ile sözlü olarak bir miras bırakır, ardından resmi ya da el yazısı ile bir vasiyetname düzenlerse, bu durumda sözlü vasiyetname yazılı vasiyetnamenin yazılmasından 1 ay sonra kendiliğinden geçersiz olacaktır.
Bununla beraber olağanüstü koşullarda sözlü olarak düzenlenen vasiyetname, koşulların ortadan kalktığı halde miras bırakanın sağ olması durumunda kendiliğinden ortadan kalkacaktır.
