Limited şirket mal paylaşımı hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.
Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Boşanmada mal paylaşımı, eşlerin evlilik birliği içerisinde edindikleri malların tabi oldukları mal rejimine göre tasfiye edilmesini ifade eder. Bu sürecin boşanma davası ile beraber yürütülmesi durumuna boşanmada mal paylaşımı denmektedir.
Eşlerin evlilik birliği içerisinde edinmiş oldukları malların paylaşımı boşanma davasına konu edilemez. Mal paylaşımı davasının ayrı bir dava olarak açılması gerekmektedir. Boşanma davası devam ederken mal paylaşımı davası açılması halinde hakim, boşanma davasının kesinleşmesini bekler ve mal paylaşımı davası için bekletici mesele yapar. Boşanma kararının kesinleşmesi sonrasında mal paylaşımı davası görülmeye devam edecektir.
Boşanmada Şirket Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Boşanmada şirket paylaşımı, söz konusu şirketin evlilik birliği içerisinde kurulup kurulmadığına ve şirketin türüne göre değişkenlik göstermektedir. Şirketin evlilik birliği öncesinde kurulmuş olması halinde şirket hisseleri kişisel mal olarak kabul edilecek ve mal paylaşımına dahil edilmeyecektir. Ancak şirketin evlilik birliği sonrasında kurulması durumunda şirket hisseleri de mal paylaşımına tabi olacaktır.
Şirket evlilik birliği öncesinde kurulmuş ancak evlilik birliğinin kurulduğu tarihten mal rejiminin sona erdiği tarihe kadar şirket kar payı (temettü-kazanç) ödemesi yapılmamış ve kar şirkete yatırım olarak kullanılmış ise bu miktarların mal rejiminin sona erdiği tarih itibarıyla ulaştığı reel değer belirlenerek mal paylaşımına tabi tutulmalıdır. Bu değer tespiti, belirleme ve hesaplamaların yapılabilmesi için gerek görülürse mali müşavir, bankacı ve hesap bilirkişi veya bilirkişilerinden de yardım alınmalıdır. Evlilik birliği öncesinde kurulan şirketlerde kar payı dağıtılmış ve eş tarafından kullanılmış ise bu durumda şirket mal paylaşımına tabi tutulamayacaktır.
Sermaye şirketleri (anonim şirket, limited şirket, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket, kooperatif) yapısı gereği, hissedarlarının haklarını korur. Bu sebeple, eşler boşanırken paylaşıma tabi olan mallar arasında sermaye şirketinin de yer alması halinde şirkete zarar vermeden ve işletmenin faaliyetlerini engellemeden paylaşım yapılması gerekir.
Anonim şirket ve limited şirket mal paylaşımından da paylaşıma tabi olan değer, şirketin kendisi değil eşlerin sahip olduğu şirket hisseleridir. Bu nedenle, şirketin tüm menkulleri, gayrimenkulleri ve sahip olunan başkaca malvarlıkları ile birlikte değer biçilerek eşlerin sahip olduğu hisse değeri hesaplanacak ve paylaşıma tabi tutulacaktır. Şirket hisselerinin değerinin belirlenebilmesi için gerek görülürse mali müşavir, bankacı ve hesap bilirkişi veya bilirkişilerinden de yardım alınabilecektir.
Limited Şirket Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Limited şirket, temeli sermayeden oluşan ve ortakların sermayeye katılım oranlarına göre hak sahibi olduğu sermaye şirketlerinden bir tanesidir. Limited şirket mal paylaşımı, şirketin kişisel mal olmasına veya edinilmiş mal olmasına göre belirlenir.
Evlilik tarihinden önce bedeli ödenen limited şirket mal paylaşımında kişisel mal olarak kabul edilir ve paylaşıma tabi tutulmaz. Ancak şirket hisselerinden elde edilen gelirler limited şirket mal paylaşımına konu edilebilir. Türk Medeni Kanunu gereğince kişisel malların gelirleri de edinilmiş mal olarak kabul edilmektedir. Kişisel mal olan limited şirketin yıl sonu bilançosundaki kar edinilmiş maldır. Bu kar hisse sahibi eşe ödenmemiş ve sermayeye eklenmiş ise buna “yedek akçe” denmektedir. Yedek akçe, edinilmiş mal olarak kabul edilmektedir ve paylaşıma tabidir. Bu durumlarda evlilik öncesinde kurulan limited şirket mal paylaşımına tabi olur.
Eşlerden bir tanesine ait limited şirket, evlilik birliği öncesinde kurulmuş ve evlilik birliği devam ederken hisse senetleri için ödenen kar payı (temettü-kazanç) ödemeleri, hisse sahibi eşe ödenmemiş ise eşler arasındaki mal rejimi tasfiyesine konu edilecektir. Ancak sona eren ortaklıklardaki tasfiye payları, kar payı niteliğinde olmadığı için kişisel mal sayılır ve mal paylaşımına konu edilemez. Bu durumlarda evlilik birliği öncesinde kurulan limited şirket mal paylaşımına tabi olmaz.
Limited şirket, eşlerden biri tarafından evlilik birliğinin kurulmasından sonra kurulmuş ise bu durumda şirket hisseleri edinilmiş mal kabul edilecek ve hisse değerinin bilirkişi tarafından hesaplanması ve paylaşıma tabi tutulması gerekecektir. Limited şirket mal paylaşımında şirketin hisse değeri, dönem net zararları mahsup edildikten sonra şirketin sermayesi, geçmiş yıl karları ile kar yedekleri, her yıl için sermaye artırımı yapılıp yapılmadığı, kar payının sermayeye ilave edilip-edilmediği, şirket bilançosuna göre, dağıtıma esas karın mevcut bulunup-bulunmadığı, kar payının yatırıma dönüştürülüp-dönüştürülmediği, sermaye artırımı yapılmış ise edinilmiş mallardan karşılanıp-karşılanmadığı ve hisse sahibi eşin limited şirketteki pay oranı dikkate alınarak belirlenir. Böylelikle limited şirket mal paylaşımında da diğer eşin katılma alacağı bedeli belirlenecektir.
Boşanmada Şahıs Şirketi Nasıl Paylaşılır?
Şahıs şirketi, genellikle tek bir kişiye ait olan ve o kişinin ticari faaliyetlerini yürüttüğü işletme türüdür. Bu şirket türü daha çok küçük ve orta ölçekli işletmelerde tercih edilmektedir. Şahıs şirketlerinde işletmeye dair tüm karar ve yetkiler şirket sahibine aittir. Ayrıca şirketin ticari faaliyetlerinden de doğrudan şirket sahibi sorumludur. Şahıs şirketlerinde kurucu ve diğer tüm ortaklar, şirket borçlarından tüm malvarlıkları ile sorumludur.
Adi şirket, Kollektif Şirket ve Adi Komandit Şirket olmak üzere iki çeşit şahıs şirketi bulunmaktadır. Kollektif şirket türünde ortaklar eşit şekilde şirketi yönetme hakkına sahiptir. Adi komandit şirket ise en az iki kişi tarafından kurulabilen şirket türüdür. Şirketin komandite ortağı sınırsız sorumludur ve sadece gerçek kişiden oluşabilir. Komanditer ortak ise sınırlı sorumludur ve gerçek ya da tüzel kişi olabilir. Adi şirket ise sahibinden ayrı bir varlığı olmayan şirket türüdür.
Eşlerden biri tarafların evlilik birliği kurulmadan önce bir şahış şirketi kurmuş ise bu durumda söz konusu şirket o eşe ait kişisel mal olarak kabul edilecektir. Eşlerin kişisel malları ise mal paylaşımına tabi tutulmayacaktır. Ancak şahıs şirketinin evlilik birliği içerisinde kurulması durumunda kurulan şahıs şirketi mal paylaşımına tabi olacaktır.
Şahıs şirketlerinde, sermaye şirketi olan anonim veya limited şirketten farklı olarak şirket hissesi söz konusu değildir. Şahıs şirketleri genellikle 1 kişiye aittir. Bu kapsamda adi şirket gibi şahıs şirketlerinin mal rejiminin sona erdiği tarih itibariyle değeri belirlenerek mal paylaşımına tabi tutulması gerekir. Ancak bu tür işletmelerin gelirlerinin ne kadarının işletmenin sahibi eşin çalışmasının sonucu elde ettiği edinilmiş mal olduğu, ne kadarının ise bu işletmelere yapılan ve kişisel malvarlığına giren sermaye yatırımlarının karşılığı olduğunu tespit etmek son derece zordur.
Ticari faaliyetini şahıs işletmesi üzerinden sürdüren kişiler, genellikle kendi adına banka hesabı açtırıp işletmesinin tüm gelirlerini bu hesapta toplamaktadır. Harcamalar da yine aynı hesaptan yapılmaktadır. Medeni Kanunun 231. maddesine göre artık değer hesap edilirken her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallara ilişkin borçların çıkarılması gerekir. Bu nedenle bankadaki paranın tamamını edinilmiş mal sayarak tasfiyeye tabi tutmak yerine, eğer bu hesap ticari bir hesap ise öncelikle mal rejiminin sona erdiği tarih itibariyle şirketin ne kadar kar ettiğinin tespiti yapılmalıdır. Daha sonra ise şahıs işletmesinin borçları düşülerek kalan miktar tasfiyeye tabi tutulmalıdır.
Aile Şirketlerinde Mal Paylaşımı
Aile şirketleri; aile bireyleri tarafından kurulan ve yönetilen şirketlerdir. Aile şirketlerinde hissedarlar aile üyelerinden oluşur. Yönetimin önemli bir bölümü de yine aile fertlerinden oluşur. Eşlerden bir tanesi aile şirketindeki hissesini yalnızca o aileye mensup olmakta doğuştan almış ise bu durumda söz konusu hisse, o eşin kişisel malı olarak kabul edilecektir. Kişisel mal olarak kabul edilen şirket hissesi, mal paylaşımına tabi tutulmayacaktır. Ancak şirket hisseleri, aile şirketinden evlilik birliği sonrasında ve eşin şirket hissesi karşılığında belirli bir meblağ ödemesi ile devralınmış ise bu durumda söz konusu hisseler kişisel mal olarak kabul edilmeyecek ve paylaşıma tabi tutulacaktır.
Boşanmada mal paylaşımı davalarında öncelikle eşlerin şirket hissesini hangi tarihte ve karşılıklı mı yoksa karşılıksız şekilde mi elde ettiğini tespit etmek gerekecektir. Bu ayrım malın kişisel mal mı yoksa edinilmiş mal olarak mı kabul edildiğinin tespiti bakımından önemlidir. Mal paylaşımı yapılırken öncelikle şirket hisselerinin edinilmiş mal veya kişisel mal olduğunun ayrımının yapılacak ve daha sonra söz konusu şirket hissesinin değeri, bilirkişi tarafından belirlenip paylaşım yapılacaktır.
Boşanmada Mal Paylaşımı Şirket Hissesi
Boşanmada, eşlerin sahip olduğu şirket hisseleri de mal paylaşımına tabi olacaktır. Bu durumda öncelikle şirket hisselerin edinilmiş mal olup olmadığı tespit edilmelidir.
Şirket hisselerinin paylaşılmasında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar mevcuttur. Boşanmada şirket hisseleri, boşanma davasının taraflarının birinin hissedarı olduğu bir anonim veya limited bir şirket varsa gündeme gelmektedir. Boşanmada şirket hisseleri de diğer malvarlıklarının tabi olduğu paylaşım kurallarına tabidir. Bu kapsamda öncelikle sermaye şirketi sahibi eşin söz konusu şirket üzerindeki hissesinin değeri belirlenmeli ve bu değer üzerinden katılma payı alacağı bedeli tespit edilmelidir.
Hisse değeri, dönem net zararları mahsup edildikten sonra şirketin sermayesi, geçmiş yıl karları ile kar yedekleri, her yıl için sermaye artırımı yapılıp yapılmadığı, kar payının sermayeye ilave edilip-edilmediği, şirket bilançosuna göre, dağıtıma esas karın mevcut bulunup-bulunmadığı, kar payının yatırıma dönüştürülüp-dönüştürülmediği, sermaye artırımı yapılmış ise edinilmiş mallardan karşılanıp-karşılanmadığı, şirketin mal rejiminin sona erdiği andaki durumu, şirketin faaliyet gösterdiği sektörün konumu, şirketin büyüklüğü ve büyüme hızı, tasfiyeye konu şirketin bilanço değerleri, şirketin kullandığı teknoloji, makina ve tesisatın durumu ile araştırma geliştirme faaliyetleri, şirketin müşteri portföyü, organizasyonu ile yönetim kadrosu büyüme potansiyeli, şirketin değerlendirme anındaki satışları ve hisse sahibi eşin söz konusu şirketteki hisse değeri göz önünde bulundurularak belirlenir.
Boşanmada Şirket Malları
Boşanmada şirket malların akıbeti şirketin kişisel mal olup olmadığına göre değişkenlik gösterir. Şirketin kendisine ait malzemeleri, makinaları, demirbaşları, şirketin üzerine kayıtlı araçlar ve gayrimenkulleri şirket mallarına örnek verilebilir. Şirket üzerine alınan bu mallar üzerine boşanma sebebiyle tedbir konulması mümkün değildir. Bu durumun nedeni ise şirket faaliyetlerinin aksamasını önlemektir. Bu durumlarda şirket hissesinin devrinin engellenmesi konusunda tedbir konulması mümkündür.
Şirket evlilik birliği öncesinde kurulmuş ise kişisel mal kabul edilir ve şirket hisseleri paylaşıma tabi tutulmaz. Ancak şirket evlilik birliği içerisinde kurulmuş ise edinilmiş mal olarak kabul edilecek ve paylaşıma tabi tutulacaktır. Şirket üzerine alınan mallar ise boşanmada şirket hisselerinin tespitinde rol oynayacaktır. Hisse değeri belirlenirken şirket malları da bu değerlemeye dahil edilerek katılma alacağı tutarı belirlenecektir.
Boşanmada Şirket Üzerine Alınan Mallar Ne Olur?
Şirket üzerine alınan taşınır ve taşınmaz mallar, haklar ve alacaklar şirket malı kabul edilir. Edinilmiş mallara katılma rejimi içerisinde eşlerin katılma alacağı hesaplanırken dava konusu şirketin kar edip etmediğinin, kar etmişse davalı eşe şirket kar payı (temettü-kazanç) ödenip ödenmediğinin, ödenmişse mevcut olup olmadığının ya da her hangi bir yatırıma dönüştürülüp dönüştürülmediğinin, kar payı ödemesi yapılmamışsa karın şirkete yatırım olarak kullanılıp kullanılmadığının; kar payı ödemesi yapılmış veya karın şirkete yatırım olarak kullanılması durumunda, bu miktarların mal rejiminin sona erdiği tarih itibarıyla ulaştığı reel değer belirlenerek sonucuna göre karar verilmesi gerekir.
Evlilik birliği içerisinde şirket üzerine alınan malların da şirket hissesinin reel değeri hesap edilirken dikkate alınması gerekmektedir. Böylelikle şirket üzerine kayıtlı mallardaki katılma alacağı değeri de belirlenecektir.
Boşanmada şirket üzerine alınan mallara, şirketin ayrı bir tüzel kişiliği bulunduğu durumlarda uygulanamayacaktır. Ancak şirketin şahıs şirketi olması durumundan ihtiyati tedbir konulması mümkündür. Evlilikte ortak mallardan olan şirket üzerine tedbir konulmasına dair işlemlerde boşanma avukatından destek alınması gerekir.
Avukat Yaşar Öksüz’ün Milliyet’te yayınlanan yazılarını buradan okuyabilirsiniz.
Boşanma Davasında Şirket Hissesine Tedbir
Taraflar arasındaki çekişmeli boşanma davası görülürken, eşlerin birbirinden mal kaçırmasını önlemek amacıyla sahip olunan mallar üzerine ihtiyati tedbir konulması mümkündür. İhtiyati tedbir, söz konusu malvarlığı üzerinde geçici bir hukuki koruma sağlayarak taraflarının hak ve alacak kaybına uğramasını önler.
Boşanma davasında ancak boşanma ve boşanmaya bağlı olan velayet, çocukla kişisel ilişki, nafaka, boşanmada tazminat taleplerinde bulunulabilir. Tarafların evlilik birliği içerisinde edinmiş oldukları malvarlığı değerlerine ilişkin olarak talepte bulunabilmek için mal paylaşımın davası açılması gerekir.
Mal paylaşımına tabi bir şirket hissesi mevcut ise bu durumda söz konusu şirket üzerine tedbir konulmasını talep etmek için mal paylaşımı davası açılması gerekmektedir. Boşanma davası devam ederken mal paylaşımı davasının da açılması mümkündür.
Mal paylaşımına dahil edilecek değerler arasında şirket hisseleri de yer alıyor ise şirket hissesinin ticaret sicil kayıtlarına göre üçüncü kişilere devri mümkün olmayacaktır. Bu tür durumlarda tedbir konulması, şirketin banka hesaplarına ve malvarlığının bloke edilmesi anlamına gelmeyecektir. Burada şirketin hissesinin üçüncü kişilere devri engellenmiş olacaktır.
