Reddi miras hakkında merak ettiklerinizi bu yazımızda bulabilirsiniz. Sorularınızı, yorumlar bölümünden iletebilirsiniz. Hukuki desteğe ihtiyaç duyduğunuzda bizlere ulaşabilirsiniz.
Reddi Miras Nedir?
Miras, miras bırakanın ölümü halinde bir bütün olarak mirasçılara geçer. Miras, miras bırakanın malvarlıklarının oluşturduğu aktif kısım ile birlikte borçlarından oluşan pasif kısmını içerir. Bu pasif kısmın aktif kısımdan fazla olması terekenin borca batık olması anlamına gelir. Bu durumda mirasçı bu borçlardan kendi malvarlığı ile sorumlu olur.
Mirasçıları bu durumdan kurtarmak için Medeni Kanun mirasçılara mirası reddetme hakkı tanımıştır. Bu kapsamda mirasçıların hak düşürücü süre içinde mirası reddettiklerini sulh hukuk mahkemesine bildirmeleri gerekmektedir. Bu başvuru sonrasında sulh hukuk mahkemesi mirasın reddinin tespit ve tesciline karar verir.
Bununla birlikte mirasın reddi yalnızca terekenin borca batık olduğu durumlarda söz konusu olmaz. Aktifi pasifinden fazla mirasın da kişisel sebeplerden reddedildiğine rastlanmaktadır.
Mirasın Gerçek Reddi Nedir?
Medeni Kanun’un 605. maddesinde reddi mirasın iki çeşidi düzenlenmiştir. Bunlardan ilki mirasın gerçek reddidir. Mirasın gerçek reddi, mirasçıların sulh hukuk mahkemesine başvurusuyla yapılan reddi mirastır. Mirasın gerçek reddi için terekenin borca batık olması gibi şartlar aranmamaktadır. Mirasçı, borca batık mirası reddedebileceği gibi isterse aktifi pasifinden fazla olan mirası da farklı sebeplerle reddedebilir. Mirasın gerçek reddi için ayırt etme gücüne sahip mirasçının üç aylık hak düşürücü süre içinde kayıtsız şartsız bir beyanla sulh hukuk mahkemesine başvurması yeterlidir.
Mirasın Hükmen Reddi Nedir?
Reddi mirasın ikinci yöntemi ise mirasın hükmen reddidir. Mirasın hükmen reddi,mirasçıların bir irade açıklaması yapmak zorunluluğu olmadan mirasın kanunen reddedilmiş sayılmasıdır. Bu kapsamda ölüm tarihinde terekenin borca batık olduğu açıkça belliyse veya resmen tespit edilmişse miras reddedilmiş sayılır. Şartları gerçekleştikten sonra mirasın hükmen reddi için mirasçının ret beyanı zorunlu değildir. Ancak şartlarının gerçekleştiğinin tespiti için asliye hukuk mahkemesinde bir tespit davası açılması mirasçıların yararına olacaktır. Bu davalara mirasın hükmen reddinin tespiti davası denilmektedir.
Mirastan Reddetme Nedir?
Mirastan reddetme, miras bırakanın düzenleyeceği bir vasiyetname ile mirasçılarını veya bir mirasçısını mirastan mahrum etmesidir. Mirasçılıktan çıkarma, evlatlıktan çıkarma olarak da bilinir. Mirastan reddetme için Medeni Kanun’da sayılan iki olgudan biri gerçekleşmiş olmalıdır. Bunlar:
- Mirasçının miras bırakana veya onun yakınlarına karşı ağır bir suç işlemesi veya
- Mirasçının miras bırakana veya onun aile üyelerine karşı aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemiş olmasıdır.
Mirastan reddetme işlemi dava yoluyla değil, ölüme bağlı bir tasarrufla yapılabilir. Miras bırakanın bir mirasçısını mirasçılıktan çıkarmak için bunun sebebini açıkça belirtmiş olması gerekir.
Reddi Miras Şartları
Reddi mirasın geçerli olması bazı şartlara bağlanmıştır. Buna göre;
- Yasal veya atanmış mirasçılar tarafından yapılmalıdır.
- Üç aylık hak düşürücü süre içinde yapılmış olmalıdır.
- Miras bırakanın son yerleşim yeri sulh mahkemesine başvurularak yapılır.
- Mirası ret beyanı kayıtsız ve şartsız olmalıdır.
- Ret beyanı ancak mirasın tümünü kapsayacak şekilde yapılabilir.
Kimler Reddi Miras Yapabilir?
Mirası reddetme hakkı yasal ve atanmış bütün mirasçılara tanınmıştır. Özellikle terekenin borca batık olduğu ancak bunun açıkça belli veya resmen tespit edilmiş olmadığı durumlarda mirasçılar, mirasın reddi yoluna sıklıkla başvurmaktadır.
Yasal mirasçıları oluşturan altsoy, üstsoy, eş gibi kimseler ile vasiyetname, ölünceye kadar bakma sözleşmesi gibi ölüme bağlı tasarruflarla miras bırakan tarafından atanmış kişiler reddi miras yapma hakkına sahiptir.
Velayet Altındaki Çocuğun Mirası Reddi
Velayet altındaki çocuğun mirası ret beyanı onun velayet hakkına sahip yasal temsilcisi tarafından yapılır. Bununla birlikte eğer velayet altındaki çocuk ayırt etme gücüne sahipse bizzat beyanda bulunabilir. Ancak bu beyanın hüküm ifade edebilmesi için velayet hakkı sahibi yasal temsilcinin onayına ihtiyaç vardır.
Dolayısıyla velayet hakkı sahibi anne veya baba çocuk velayetine mirası reddedebilir. Ancak Yargıtay çocukla velayet hakkı sahibi yasal temsilci arasında menfaat çatışması ihtimali bulunuyorsa bu durumda çocuğa kayyım atanması gerektiği yönünde kararlar vermektedir.
Çocuğu Mirastan Reddetme
Çocuğu mirastan reddetme halk arasında evlatlıktan red olarak bilinir. Bir kimsenin çocuğu onun altsoyu olarak yasal mirasçısı konumundadır. Miras bırakan bir vasiyetname veya miras sözleşmesi yoluyla mirasçılarını veya bir mirasçısını mirasından reddedebilir. Ancak bunu yapabilmesi için kanundaki sebeplerden birinin gerçekleşmiş olması gerekmektedir.
Medeni Kanun’da çocuğu mirastan reddetmenin şartları ortaya konulmuştur. Bu kapsamda miras bırakanın çocuğunu mirastan reddedebilmesi için çocuğun miras bırakana veya onun yakınlarına karşı ağır bir suç işlemiş olması ya da miras bırakana veya onun aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemiş olması gerekir. Bu sebeplerden biri gerçekleşmediğinde miras bırakanın çocuğu mirastan reddetmesinin bir yolu bulunmamaktadır.
Reddi Miras Süresi
Mirasın reddi, Medeni Kanun’da bir hak düşürücü süreye bağlanmıştır. Bu sürenin susarak geçirilmesi ise örtülü kabul anlamına gelir. Dolayısıyla bu sürede mirası reddetmeyen yasal ve atanmış mirasçılar mirası bir bütün olarak kazanmış olurlar.
Mirasın reddi süresi yasal mirasçılar için miras bırakanın ölümünü öğrendikleri tarihten itibaren başlayarak 3 aydır. Ancak yasal mirasçılar mirasçı olduklarını daha sonra öğrendiklerini ispat edebiliyorsa bu süre mirasçı olduklarını öğrendikleri tarihten itibaren başlar. Ölüme bağlı bir tasarrufla mirasçı sıfatını kazanmış kimseler için ise üç aylık süre miras bırakanın kendisini mirasçı kılan bu tasarrufunun kendisine bildirildiği tarihten itibaren başlar.
Avukat Yaşar Öksüz’ün Milliyet’te yayınlanan yazılarını buradan okuyabilirsiniz.
Torunun Reddi Miras Süresi
Miras bırakanın altsoyu yoksa, ölmüşse veya mirası reddetmişse torunu, onun altsoyu olarak mirasçı sıfatına sahiptir. Dolayısıyla torun yasal mirasçılardan biridir. Yasal mirasçıların reddi miras süresi ise miras bırakanın ölüm tarihinden itibaren 3 aydır. Ancak torun mirasçı olduğunu daha sonra öğrenmişse ve bunu ispat edebiliyorsa bu süre mirasçı olduğunu öğrendiği tarihten itibaren başlayacaktır.
Reddi Mirastan Vazgeçme Süresi
Mirasın reddi davası hasımsız olarak görülen bir davadır. Mirasçılar, kayıtsız şartsız mirası reddettiklerini sözlü veya yazılı olarak miras bırakanın son yerleşim yeri sulh hukuk mahkemesine iletir. Ret beyanının sulh hakimine ulaşması ile mirasın reddi hüküm ve sonuçlarını doğurur. Bu işlemden sonra mirasın reddinden tek taraflı olarak vazgeçmek mümkün değildir.
Reddi mirastan vazgeçmenin tek yolu mirası reddeden mirasçının kişisel alacaklılarının ve diğer bütün mirasçıların açık muvafakatini alarak bir iptal davası açmasıdır. Diğer mirasçıların ve reddedenin kişisel alacaklılarının açık muvafakatleri alındıysa bu dava ile reddi mirastan vazgeçilmesinin önünde bir engel bulunmamaktadır.
Reddi Miras Nasıl Yapılır?
Miras reddi, miras bırakanın son yerleşim yeri sulh hukuk mahkemesine başvuran mirasçının mirası reddettiğini beyan etmesiyle yapılır. Bu beyan kayıt ve şarta bağlanamaz. Reddi miras yapan mirasçının bir gerekçe göstermesine gerek yoktur.
Miras bırakanın ölümünden itibaren üç ay içinde yapmazlarsa yasal mirasçıların mirası reddetme hakkı düşer. Ancak mirasçı olduğunu sonradan öğrenen mirasçı bunu kanıtlaması koşuluyla miras bırakanın ölümünü öğrendiği tarihten itibaren üç ay içinde mirası reddedebilir. Atanmış mirasçılar bakımından ise bu süre miras bırakan tarafından yapılan vasiyetname gibi tek taraflı işlemin kendisine resmen tebliğ edildiği tarihte başlar.
Reddi Miras İçin Gerekli Belgeler
Miras bırakanın ölümünden sonra sulh hukuk mahkemesi veya noterden mirasçıların ve onların paylarının gösterildiği bir veraset ilamı alınır. Başvuruda bulunmak isteyen mirasçının sulh hukuk mahkemesine başvururken bu veraset ilamına ihtiyacı vardır.
Mirasın reddi için gerekli belgelerden bir diğeri mirasçının hazırlayıp imzalayacağı bir dilekçedir. Bu iki belge ile sulh hukuk mahkemesine başvuran mirasçı mirası reddedebilir.
Reddi Miras Süresinin Kaçırılması
Reddi miras için Medeni Kanun’da üç aylık bir hak düşürücü süre öngörülmüştür. Bu süre yasal mirasçılar bakımından mirasçı olduklarını sonradan öğrendiklerini ispat etmedikleri takdirde miras bırakanın ölümünü öğrenmelerinden itibaren, atanmış mirasçılar için ise mirasçı olduklarının kendilerine resmen bildirildiği tarihten itibaren başlar.
Hak düşürücü süreler sürenin bitiminde hakkın kullanılmamış olması halinde hakkın bundan sonra kullanılmasını engeller. Dolayısıyla 3 aylık süreyi mirası reddetmeden geçiren mirasçı mirası kabul etmiş olacaktır.
Sürenin kaçırılması durumunda mirasın gerçek reddi yapılamaz. Ancak yine Medeni Kanunda düzenlenmiş mirasın reddi türlerinden diğeri olan mirasın hükmen reddinin şartları gerçekleştiyse bunun tespiti bakımından her zaman asliye hukuk mahkemesinde bir dava açılabilir. Mirasın hükmen reddi için ise ölüm tarihinde miras bırakanın ödemeden aczi açıkça belli veya resmen tespit edilmiş olmalıdır. Eğer bunlardan biri gerçekleşmişse reddi miras süresini kaçıran mirasçı mirasın hükmen reddedilmiş sayılacağınının tespiti için dava açarak mirası reddetmiş olur.
Mirasçının Borcundan Dolayı Reddi Miras Yapılabilir Mi?
Mirasçının borcundan dolayı mirasın reddi, halk arasında mirasın hükmen reddi anlamında kullanılır. Mirasın hükmen reddi, bazı şartların gerçekleşmesi halinde mirasçının sulh hukuk mahkemesine başvurmadan mirası reddetmiş sayılmasıdır.
Mirasın hükmen reddi, bir diğer anlatımla mirasçının borcundan dolayı reddi miras yapılabilmesi için ölüm tarihinde terekenin borca batık olması, aynı zamanda bu açıkça belli veya resmen tespit edilmiş olmalıdır. Bu iki durumdan birinin varlığı halinde asliye hukuk mahkemesinden bunun tespiti istenerek mirasçının borcundan dolayı reddi miras yapılabilir.
Reddi Mirasın Sonuçları Nelerdir?
Reddi miras, mirası reddeden mirasçının bu sıfatını sona erdirir. Bu kişi artık mirasçı olmaz. Aynı zamanda miras, ölümle birlikte bir bütün olarak mirasçılara geçecektir. Dolayısıyla mirası reddeden kişi terekenin tümü üzerindeki haklarını kaybedecek ve mirastan hiç pay alamayacaktır.
Yasal mirasçılardan birinin reddi miras yapması halinde onun payı hak sahiplerine geçer. Böyle bir durumda mirası reddeden yasal mirasçı miras bırakandan önce ölmüş gibi hareket edilir.
Bu husus Türk Medeni Kanunu’nun 611. maddesinde düzenlenmektedir.
Medeni Kanun 611 – Mirasçılardan biri tarafından ret
Yasal mirasçılardan biri mirası reddederse onun payı, miras açıldığı zaman kendisi sağ değilmiş gibi, hak sahiplerine geçer.
Mirası reddeden atanmış mirasçının payı, miras bırakanın ölüme bağlı tasarrufundan arzusunun başka türlü olduğu anlaşılmadıkça, miras bırakanın en yakın yasal mirasçılarına kalır.
Dolayısıyla yasal mirasçının mirası reddetmesi durumunda başka mirasçı yoksa onun altsoyu mirasçı olabilir. Ancak atanmış mirasçı için aynı durum gündeme gelmez. Atanmış mirasçı mirası reddederse Medeni Kanun’a göre miras, miras bırakanın en yakın yasal mirasçılarına geçer.
En yakın yasal mirasçıların tamamının mirası reddetmesi durumunda kanunda ayrıca düzenlenmiştir. Bu durumda sulh hukuk mahkemesi iflas hükümlerine göre terekeyi tasfiye edilir. Bu işlemin sonunda bir değer artarsa bu da mirası reddeden mirasçılara verilecektir. Yargıtay da yerleşik içtihatları bu yöndedir.
Mirasın Reddi Halinde Alacaklıların Durumu
Terekenin borca batık olması durumunda mirasçıların reddi miras yoluna gittiklerine sıklıkla rastlanmaktadır. Terekenin borca batık olması ise miras bırakanın borçlarının malvarlığından fazla olması demektir.
Kanun mirasçılara mirası reddetme hakkı tanımasının yanında alacaklıları da koruyan hükümler getirmiştir. Buna göre alacaklılar mirasın reddi işlemine karşı iptal davası açabilirler. Bu kapsamda reddedilen mirasın, alacaklılara zarar vermek maksadıyla yapılmış olması gerekir. Alacaklılar için iptal davası açma hakkı altı aylık bir süreye bağlanmıştır. Medeni Kanun 617. maddesinde alacaklıların korunması için bu davayı düzenlemiştir.
Medeni Kanun 617 – Mirasçıların alacaklılarının korunması
Malvarlığı borcuna yetmeyen mirasçı, alacaklılarına zarar vermek amacıyla mirası reddederse; alacaklıları veya iflâs idaresi, kendilerine yeterli bir güvence verilmediği takdirde, ret tarihinden başlayarak altı ay içinde reddin iptali hakkında dava açabilirler.
Reddin iptaline karar verilirse, miras resmen tasfiye edilir.
Bu suretle tasfiye edilen mirastan reddeden mirasçının payına bir şey düşerse bundan, önce itiraz eden alacaklıların, daha sonra diğer alacaklıların alacakları ödenir. Arta kalan değerler ise, ret geçerli olsa idi bundan yararlanacak olan mirasçılara verilir.
Reddi Miras Yapanın Çocuğu Nasıl Etkilenir?
Mirasın reddi işleminin sonucu, mirası reddeden kişinin mirasçılığının sona ermesi ve tasfiyenin sanki mirası reddeden kişi, miras bırakandan önce ölmüş gibi yapılmasıdır. Bu durumda reddi miras yapanın çocuğu varsa onun payı çocuğuna geçer. Yoksa onun payı diğer mirasçılara paylaştırılır.
Bir örnek ile özetlemek gerekirse dedenin mirasını reddeden babanın payı bir bütün olarak toruna geçecektir. Torunun da mirası reddetme hakkı bulunur. 3 ay içinde onun da reddi miras yapmasının önünde bir engel bulunmamaktadır.
Ancak bu yalnızca yasal mirasçının mirası reddetmesi halinde gündeme gelir. Atanmış mirasçının reddi miras yapması durumunda onun çocuğuna mirasın geçmesi mümkün değildir.
Reddi Miras Emekli Maaşı
Miras bırakan hayattayken bir emekli maaşı alıyor olabilir. Vefatı halinde bu maaş kanunen ölüm aylığı adını alır. Bu ölüm aylığı ise mirasçılara ödenir. Ölüm aylığı miras bırakanın malvarlığına dolayısıyla paylaştırılacak mirasa dahil değildir. Mirasçılar ölüm aylığına miras ile bir işlem yapmalarına gerek olmadan hak kazanırlar.
Terekenin borca batık olması veya kişisel nedenlerle mirası reddeden mirasçıların miras bırakanın emekli maaşını diğer adıyla ölüm aylığını almalarının önünde bir engel yoktur. Reddi miras yapan mirasçı da ölüm aylığını alabilir.
Reddi Miras Sonrası Tapu İşlemleri
Mirası reddeden mirasçı da ölüm aylığı istemek gibi sebeplerle noterden veya sulh hukuk mahkemesinden mirasçılık belgesi alabilir. Bu mirasçılık belgesinde reddi miras hiç yapılmamış gibi miras payları gösterilir. Dolayısıyla mirasçılık belgesi alınması mirasın reddedilme hakkını ortadan kaldırmaz.
Miras bırakanın vefatının ardından mirasçılar mirasın intikali için aldıkları veraset ilamı ile Tapu Müdürlüğüne başvurabilir. Mirası reddeden mirasçı varsa sulh hukuk mahkemesinin tespit ve tescil kararına uygun olarak intikal gerçekleştirilir. Mirası reddeden mirasçının payı miras bırakanın ölüm tarihinde kendisi sağ değilmiş gibi hak sahiplerine verilir.
Reddi Miras Bozulur Mu?
Reddi mirasın bozulması iki durumda mümkündür. Bunlardan biri mirası reddeden mirasçının bu işleminden vazgeçmesi ve diğer mirasçılar ile alacaklıların açık muvafakatlerini alarak iptal davası açmasıdır. Bu davanın kabul edilmesiyle reddi miras bozulmuş olur.
Mirasçıya tanınan reddetme hakkı miras bırakanın ölüm tarihinde borçları malvarlığından fazla ise miras bırakanın alacaklılarına zarar vermek maksadıyla kullanılabilir. Bunu engellemek için Medeni Kanun alacaklıların da açabileceği bir iptal davası düzenlemiştir. Alacaklıların altı ay içinde miras bırakanın son yerleşim yeri asliye hukuk mahkemesinde açabileceği iptal davası, reddi mirasın bozulmasının diğer yoludur.
